တရုတ္ျမန္မာနယ္စပ္ ေက်ာက္မ်က္ေဈးကြက္ –

Gem trade in China Burma border

တရုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္က ေရွြလီ-က်ယ္ေကာင္ ေက်ာက္ေဈးကြက္ၾကီးဟာ အဓိကအားျဖင့္ ေက်ာက္စိမ္းေတြပဲ အမ်ားဆံုး ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ေက်ာက္စိမ္း ေဈးကြက္ၾကီး အျဖစ္နဲ႔ပဲ လူသိမ်ားေနရေပမဲ့ တကယ္ကေတာ့ ေက်ာက္စိမ္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေတြအျပင္ ေက်ာက္စိမ္း မဟုတ္တဲ့ တျခားေသာ အဖိုးတန္ ေက်ာက္မ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေတြလဲ နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ ေရာက္ရိွ ေရာင္းဝယ္ေနၾကတဲ့ ေဈးကြက္ၾကီးတခုျဖစ္ပါတယ္။
‘အနီ နဲ႔အျပာ’ လုိ႔ပဲ လြယ္လြယ္ကူကူ ေခၚေဝၚေနၾကတဲ့ ပတၱျမားနဲ႔ နီလာေတြအျပင္၊ အညံ့ပန္းေရာင္စံု၊ ထပ္တရာ၊ ေျပာင္ေခါင္းစိမ္း၊ ေမ်ာစိမ္း ေမ်ာျဖဴ၊ ဖရဲအူေတြသာမက၊ စလင္း နဲ႔ ပယင္း ေတြအပါအဝင္ ေက်ာက္မ်က္မ်ဳိးစံု ဝင္ပါတယ္။
အျပာ (နီလာ) ေတြကေတာ့ မိုးကုတ္နဲ႔ သပိတ္က်င္းဖက္ကပဲ လာတာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေပမဲ့ အနီ (ပတၱျမား) ေတြကေတာ့ မိုးကုတ္ က်ပ္ျပင္၊ ဝါးျဖဴေတာင္၊ သပိတ္က်င္းထြက္ေတြသာမက မိုင္းရႉး နဲ႔ နမ့္ခမ္းထြက္ အနီေတြလဲ ရိွသလို အာဖရိကလုိ႔ ေခၚတဲ့ အာဖရိကအနီေတြလဲပဲ ေက်ာက္ေဈးထဲမွာ ရိွေနပါတယ္။
အနီ အျပာနဲ႔ ေက်ာက္မ်က္မ်ဳိးစံုဝင္ရာမွာ ‘တာပလာ’ ‘လံုးေခ်ာ’ စသျဖင့္ ေသြးထားျပီးသား အပြင့္ ေတြနဲ႔ အသင့္ဝတ္ လက္ဝတ္ ရတနာ ထည္ေတြ သာမက၊ အရိုင္း အတိုင္း – ပံုေဆာင္ခဲ (crysatl) အတိုင္း အေရာင္းအဝယ္ျပဳေနၾကတဲ့ ေက်ာက္မ်က္မ်ဳိးစံုေတြလဲ ရိွပါတယ္။
မေသြးရေသးတဲ့ အနီအျပာ၊ အညံ့ပန္းေရာင္စံု၊ ေဂၚမိတ္၊ ဥေဒါင္ စတဲ့ ေက်ာက္မ်က္မ်ဳိးစံုေတြလဲပဲ ဝင္သလို၊ ထပ္တရာ နဲ႔ ဖရဲအူေတြဆိုရင္၊ အရိုင္းခဲ အတိုင္း ‘ခရစ္စတယ္ေဈးကြက္’ အျဖစ္နဲ႔ေတာင္ အေရာင္းအဝယ္ ရိွပါတယ္။
ေရွြလီ-က်ယ္ေကာင္ေက်ာက္ ေဈးကြက္ၾကီးအတြင္းမွာ အနီအျပာ ေက်ာက္ေဈးကြက္ဟာလဲ လိုင္းတလိုင္းအေနနဲ႔ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ရိွခဲ့တာေၾကာင့္၊ အနီအျပာကြ်မ္းက်င္တဲ့ မိုးကုတ္သူမိုးကုတ္သား
ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား- ေရွြလီေက်ာက္ေဈးကြက္အတြင္းမွာ အထိုင္ခ် ေနထိုင္ ေရာင္းဝယ္ ေနၾကတာေတြ ရိွရံုမက၊ ‘အနီ-အျပာ’သပ္သပ္ကိုပဲ ေက်ာက္ေသြး ေက်ာက္ျဖတ္၊ ‘အေရာင္တင္-ကြင္းတင္’လုပ္ငန္း
လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ေနၾကသူေတြလဲ ရိွေနပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ – ဒီနွစ္ထဲမွာကေတာ့ – တရုတ္ျပည္မွာ အဓိကေက်ာက္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္းေဈးကြက္ၾကီးတခုလံုးေတာင္ အေရာင္းအဝယ္ေတြ ထိုင္းမိွုင္း ေအးစက္ေန ေလေတာ့၊ အနီအျပာနဲ႔ (ေက်ာက္စိမ္းမဟုတ္တဲ့ )တျခားေသာ ေက်ာက္မ်က္မ်ဳိးစံုေတြရဲ႕ အေရာင္းအဝယ္ေတြဟာလဲ ပိုလုိ႔ ပိုလုိ႔ေတာင္ ပါးလ်ားေနတဲ့ အေျခအေနရိွပါတယ္။
အနီအျပာသမားေတြတခ်ဳိ႕၊ အစိမ္း(ေက်ာက္စိမ္း) လိုင္းဖက္ ကူးေျပာင္း လုပ္ကိုင္ၾကတာေတြလဲ ဒီနွစ္ထဲမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရိွလာေနေပမဲ့၊ အစိမ္းေဈးကြက္ကလဲ မေကာင္းပဲ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္
“မိုးကုတ္မွာကလဲ ေက်ာက္လုပ္ငန္းအေျခအေနက မေကာင္း၊ ဒီဖက္မွာကလဲ ေဈးကြက္က မေကာင္း၊ အနီအျပာ မေကာင္းလုိ႔ အစိမ္းကို ေျပာင္းလုပ္ျပန္ေတာ့လဲ အစိမ္းေဈးကြက္ကလဲ မေကာင္းနဲ႔ဆိုေတာ့ ဘာလုပ္လုိ႔ ဘာကိုင္ရမွန္းေတာင္ မသိေတာ့ပါဘူးဗ်ာ”လုိ႔ မိုးကုတ္သား ေက်ာက္သမား တေယာက္ကေတာ့ ညည္းပါတယ္။
ေရွြလီမွာ စလင္းေက်ာက္ေတြခ်ည္း ဝယ္တဲ့ဆိုင္မ်ဳိးလဲ ေတြ ့ရျပီး၊ လတ္တေလာနွစ္ေတြအတြင္းမွာေတာ့ ‘ပယင္း’ေတြလဲ ေဈးကြက္ထဲကိုတြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္ ေရာက္လာခဲ့တာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ တနိုင္း ေဒသဖက္က ထြက္တဲ့ပယင္းေတြ-က်ယ္ေကာင္ ေရွြလီေဈးကြက္အတြင္းမွာ ေတြ႔ရျပီး၊ အရိုင္းတံုးေတြေရာ အေခ်ာတံုးေတြ သာမက ပုတီးလက္စြပ္စတဲ့ လက္ဝတ္လက္ထည္ေတြပါ ေတြ႔ရပါတယ္။
စလင္းေတြက ကီလိုခိ်န္နဲ႔ခိ်န္တြယ္ေရာင္းဝယ္ၾကတာျဖစ္ျပီး၊ ပယင္းေတြ ကေတာ့ တံုးျပတ္ အတိုင္း ေရာင္းဝယ္ ၾကတာရိွသလို၊ ‘ဂရမ္ခိ်န္’နဲ႔ ေရာင္းဝယ္ၾကတာလဲ ရိွပါတယ္။ ပယင္းရဲ႕ အရည္အေသြးကိုလိုက္ျပီး (၁) ဂရမ္ကို ယြမ္ (၂ဝ)ကေန ယြမ္(၅ဝ)အထိ လက္ရိွေပါက္ေဈးရိွပါတယ္။

BBC
ဇူလုိင္ ၂၉၊ ၂၀၁၂