သမိုင္းကေျပာလာတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာမရွိဘူး

၂၀၁၂ ခုႏႇစ္ ဇြန္လနဲ႔ ေအာက္တို ဘာလေတြ မႇာ ျမန္မာႏိုင္ ငံ ရခိုင္ျပည္ နယ္မႇာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ဌာေန ရခိုင္လူ မ်ဳိးေတြ နဲ႔ ဘဂၤါလီေတြၾကား မႇာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြား မႈေတြ ရႇိခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒီလို ပဋိပကၡျဖစ္ မႈေတြနဲ႔ အတူ ႏိုင္ငံ တကာက လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ရခိုင္ လူမ်ဳိးအေပၚ ပိုမို အာ႐ံု စိုက္လာ မႈေတြ ရႇိခဲ့ ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ '႐ုိဟင္ဂ်ာ' ဆိုတဲ့ စကား လံုးမႇာလည္း ရခိုင္ႏႇင့္ သမိုင္း ပညာရႇင္ေတြၾကား ထဲမႇာ ေမးခြန္း ထုတ္စရာ မလိုဘဲ က်ယ္ေလာင္ လာတဲ့ စကားလုံး တစ္ခု ျဖစ္လာ ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္ မႇာပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ ရခိုင္ လူမ်ဳိးေတြ က ထိုင္းႏိုင္ငံ မဟီေဒါ တကၠသုိလ္မႇာ ျပဳလုပ္မယ့္ ရခိုင္ သမိုင္း ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံ

တကာပညာ ရႇင္မ်ား ရႇင္းလင္း ပြဲသုိ႔ တက္ေရာက္ေလ့ လာခြင့္ ရခဲ့ ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မရႇိပါဘူး။ ႐ုိဟင္ ဂ်ာဟု ဆိုသူေတြဟာ ဘဂၤါလီေတြ သာျဖစ္ေၾကာင္း ရႇင္းလင္း ပြဲက အေျဖထုတ္ သြားခဲ့ပါတယ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္ သံုးရပ္နဲ႔ က်င္းပတဲ့ ရႇင္း လင္းပြဲ   

ရႇင္းလင္းပြဲ ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ေသာင္းက ''ရႇင္းလင္း ပြဲကို ဦးတည္ခ်က္ သုံးခ်က္နဲ႔ က်င္း ပတာပါ။ (၁) ကြၽန္ေတာ္တို႔ ရခိုင္ သမိုင္းကို ႏိုင္ငံတကာသတင္း မီဒီယာမ်ားနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးဖို႔၊ (၂) ျပည္ပ အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံ တကာ သတင္း မီဒီ ယာေတြနဲ႔ ျပည္ပ အေျခ စိုက္ ျမန္မာ သတင္း မီဒီယာေတြ ဟာ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစုိးရ အဆက္ဆက္ ယေန႔ထက္တိုင္ အသိအမႇတ္မျပဳတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ အမည္နာမကို တြင္တြင္ႀကီးသုံးေနၾကတာ ေတြ႕ရႇိရတယ္။ အမႇားၾကာလ်င္ အမႇန္ျဖစ္ တတ္သြား ပါတယ္။ (၃) ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံတကာ သမိုင္းပညာရႇင္ေတြ ေဟာေျပာပို႔ခ်ခဲ့တာေတြဟာ ရခိုင္သမိုင္း သုေတ သီမ်ား အတြက္ ကိုးကားႏိုင္ေလာက္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ အျပည့္အစုံနဲ႔ ရခိုင္သမိုင္းစာတမ္း တစ္ေစာင္ က်န္ရႇိေန ခဲ့ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္'' လို႔ ေျပာပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ မၿငိမ္သက္မႈမ်ားရဲ့ နိဒါန္းအစ

ေဆြးေႏြး ပြဲမႇာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း မၿငိမ္သက္ရျခင္းေတြရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတရားေတြကို လႇစ္ဟျပ သခဲ့ရာ မႇာ ရခိုင္သမိုင္းရႇင္းလင္းပြဲ ျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီ ဥကၠ႒က ရခုိင္ေတြဟာ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ဆယ္စုႏႇစ္ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ထိ ျပႆနာေတြ မျဖစ္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္း စြာနဲ႔ အတူ ယႇဥ္တြဲ ေနထိုင္ခဲ့ ၾကပါ တယ္။ ဒီေန႔ အသစ္ေရာက္ ရႇိလာတဲ့ ႐ိုဟင္ ဂ်ာဆိုတဲ့ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္ တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ေသြးထိုး လႈံ႕ေဆာ္ မႈေတြေၾကာင့္သာ ရခိုင္ျပည္တြင္း ေနထိုင္ၾကတဲ့ မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ရခိုင္ေတြၾကား တင္းမာခဲ့ ရတယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ မြတ္စလင္ေတြဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ စကားကို အမ်ားစု နားေယာင္ၿပီး ေဒသခံေတြ ကို ျပႆနာ ရႇာခဲ့ရာက စတင္ခဲ့ တယ္ လို႔လည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆ နာဟာ သမိုင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ သမိုင္း ႐ႈေထာင့္မႇ ရႇင္းရ လိမ့္မယ္ လို႔ ထင္ျမင္မိ တာေၾကာင့္ ဒီေန႔ ရခိုင္သမိုင္းေဟာေျပာပြဲကို က်င္းပရျခင္းျဖစ္ပါတယ္လို႔ ၎က ေထာက္ျပထားခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီရႇင္းလင္းပြဲမႇာ ရခိုင္ သမိုင္း ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံ တကာ ပညာ ရႇင္ေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အာရႇေလ့ လာေရးဌာ နမႇ ေဒါက္တာ ဂ်က္ပ လိုင္ဒါ၊ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ ဟိုက္ဂူးေဒသ၊ ဒတ္ခ်္ ဘာသာစကား အသိ အမႇတ္ျပဳ အသင္းရဲ႕ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးမႇဴး လိုက္ဒင္းတကၠသိုလ္မႇ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ စတီဖင္ဗင္ ဂလန္၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒါ တကၠသုိလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနမႇ သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း တို႔က ရခိုင္ သမိုင္းနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီးေတာ့ အခုလိုရႇင္းလင္းခဲ့တယ္။

႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကေတာ့ မေတြ႕မိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လို႔ ၁၇ ရာစုေလာက္မႇာေတာ့ မြတ္စ လင္အုပ္ စု ေျမာက္ ဦးမႇာ ရႇိေန ပါၿပီ။ အဲဒီေခတ္မႇာ လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသတ္ မႇတ္ၾက ပါဘူး' ဆုိတာ ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားေထာင္ ခဲ့ရတဲ့ သမိုင္း ထဲက အထင္ အရႇားျပသ ခဲ့တဲ့ ျပယုဂ္ တစ္ခုပါ  .   .   .

ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ားနဲ႔ ရခိုင္သမိုင္း

ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာရႇေလ့ လာေရး ဌာနမႇ ေဒါက္တာ ဂ်က္ပ လိုင္ဒါ က ရခိုင္ဘုရင္ႏိုင္ငံ ျမန္မာ ဘုရင္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ နယ္ပယ္ျဖစ္ လာတဲ့ အခါ ျဖစ္ပ်က္ ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြ ကို ရႇင္းလင္း တဲ့အခါ ရခိုင္ကို ဘိုးေတာ္ ဘုရား သိမ္းပိုက္ အႏိုင္ ယူ ခဲ့စ ဥ္က ေစ့ေဆာ္ခ်က္ေတြ ထဲမႇာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ သေဘာ တရားေရး၊  ဘာသာေရး၊ စီးပြားေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ား ရႇိခဲ့တယ္ လို႔ ဆုိပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းမ်ားၾကားက ရခိုင္-ျမန္မာဆက္ဆံေရး

ရခိုင္ကို ျမန္မာေတြ (၁၇၈၅-၁၈၂၅) ခုႏႇစ္ အတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ စဥ္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အေျခ အေနေတြ ေျပာင္းလဲလာ ပုံေတြ ကို ၎က ဆက္လက္ ရႇင္းလင္း ခဲ့ပါတယ္။  (၁၇၈၅-၁၇၉၅) ခုႏႇစ္ အတြင္းမႇာ ရခိုင္ အထက္တန္း လႊာေတြကို နယ္ႏႇင္ဒဏ္ေပး ခဲ့တာေတြ၊ ျမန္မာ-ရခိုင္ ပူးတြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဆိုင္ရာ က႑ေတြ၊ (၁၇၉၅ -၁၈၁၀) ခုႏႇစ္ အတြင္းမႇာ အခြန္အခ တိုးျမႇင့္ေကာက္ ခံတာေတြ၊ အဓမၼေစခိုင္း မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ တာေတြ၊ ျမန္မာ ဘုရင္ရဲ႕ စစ္ပြဲမ်ား အတြက္ စားနပ္ ရိကၡာမ်ား ေထာက္ပံ့ ခဲ့ရျခင္းေတြ၊ ရခိုင္ကို ျမန္ မာေတြ ၀င္ေရာက္ အေျခခ် ေနထိုင္ ခဲ့ၾက တာေတြဟာ အိပ္မက္ တစ္ခုလို သမိုင္း တစ္ခုမႇာ ရႇိေနခဲ့ၾက ပါတယ္။


ေနထိုင္မႈ ပံုစံေျပာင္း လဲလာခဲ့ တဲ့ ရခိုင္ လူမ်ဳိးေတြ

(၁၇၈၇-၁၈၁၅) ခုႏႇစ္ အတြင္းမႇာ တစ္ခ်ိန္ တည္း မႇာပဲ ျမန္မာ ဘုရင္ရဲ႕ အုပ္စိုး မႈကို ပုန္ကန္တဲ့ အရႇိန္ အဟုန္ေတြ ဟာလည္း တရိပ္ရိပ္ ျမင့္ လာ ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရခိုင္လူမ်ဳိး အလုံး အရင္းဟာ ဘဂၤလားေတာင္ ပိုင္းသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သြားခဲ့ၾကတယ္။ (၁၈၁၅-၁၈၂၅) ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ စီးပြားေရး ပုံစံ ကူးေျပာင္းလာခဲ့ေပမယ့္  ျမန္မာဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈပံုစံမ်ဳိးေတြေတာ့ မရႇိခဲ့ဘူး လို႔ ေဒါက္တာ ဂ်က္ပလိုင္ဒါက  ဆိုပါတယ္။

တစ္ခ်ိန္က ရခိုင္နဲ႔ ဘဂၤါလီ ဆက္ဆံေရး

ရႇင္းလင္းပြဲမႇာ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ ဟိုက္ဂူးေဒသ ဒတ္ခ်္ဘာသာစကား အသိအမႇတ္ျပဳအသင္းရဲ႕ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္ ရြက္ေရးမႇဴး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာစတီဖင္ဗင္ဂလန္(လိုက္ဒင္းတကၠသိုလ္) က ၁၅ ရာစုမႇ ၁၈ ရာစု အတြင္းက ရခိုင္ေဒသမႇာရႇိခဲ့တဲ့ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ဘဂၤလားအၾကား ဆက္ဆံေရးအေျခအေနေတြကို ရႇင္းလင္း ခဲ့တဲ့ အခါမႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အတြက္ အားတက္သေရာ နားေထာင္စရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

သမိုင္းထဲက ရခိုင္စီးပြားေရး

၁၆၃၅ ခုႏႇစ္မႇာ ရခိုင္ဘုရင္ ၾသဇာအာဏာ ထိပ္ဆုံးသို႔ ေရာက္ရႇိလာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ဘုရင္ေတြ ၾသဇာ အာဏာ ႀကီးထြားလာမႈရဲ႕ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးက ရရႇိတဲ့ အခြန္ ဘ႑ာေတြေၾကာင့္ ပဲ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒါကလည္း ရခိုင္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒသေတြမႇာ ရႇိခဲ့ၾကတဲ့ ဒတ္ခ်္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ကုန္ သြယ္ေရး ျဖစ္ စဥ္ေတြေၾကာင့္ လို႔ အေထာက္အထားေတြအရ သိခဲ့ရတယ္။ ၁၆၃၈ ခုႏႇစ္ ေနာက္ပိုင္း ဘဂၤလား အေရႇ႕ေတာင္ ဘက္ပိုင္းမႇာ ရခိုင္ေတြရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ စတင္အားေလ်ာ့လာခဲ့ရတယ္။ အဲဒီလိုအားေလ်ာ့လာ ခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ အခြန္ဘ႑ာရရႇိမႈ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္းေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၆၆၆ ခုႏႇစ္ ေနာက္ပိုင္းမႇာေတာ့ စစ္တေကာင္းကို လက္လႊတ္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ရခိုင္ေဒသ အားနည္း လာခဲ့ ရေတာ့ တယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္ေဒသကေန ဒတ္ခ်္ ကုန္သည္ေတြ ထြက္ခြာသြားျခင္းဟာလည္း ရခိုင္စီးပြားေရး အေပၚ သက္ေရာက္ မႈ ရႇိေစခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ဘဂၤလားကေနၿပီးေတာ့ အခြန္ဘ႑ာမရရႇိမႈ၊ ဒတ္ခ်္ ကုန္သည္ေတြ ထြက္ခြာသြားမႈေတြဟာ ရခိုင္စီးပြားေရး ေစ်းကြက္ကို ေအးစက္ေစ ခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤလားကို ထိန္း ခ်ဳပ္ၿပီး ရရႇိလာတဲ့ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈမႇ ရရႇိတဲ့ အခြန္အခေတြကို မႇီခိုေနရတဲ့ ရခိုင္ဘု ရင္ရဲ႕ ၾသဇာအာဏာဟာလည္း ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနခဲ့ရပါတယ္။ ထို႔အတူ ၁၇ ရာစုေႏႇာင္းပိုင္းမႇာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲေၾကာင့္ လည္း ရခိုင္ဘုရင့္တုိင္းျပည္ဟာ ျမန္မာဘုရင္လက္ေအာက္မႇာ က်ဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ သမိုင္း က ေျပာလာ တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မရႇိဘူး။ ''႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကေတာ့ မေတြ႕မိပါဘူး။ ဒါေပမယ္လို႔ ၁၇ ရာစုေလာက္ မႇာေတာ့ မြတ္စလင္အုပ္စု ေျမာက္ဦးမႇာ ရႇိေနပါၿပီ။ အဲဒီေခတ္မႇာ လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ ကိုယ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသတ္မႇတ္ၾကပါဘူး''ဆုိတာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားေထာင္ခဲ့ရတဲ့ သမိုင္းထဲက အထင္ အရႇားျပ သခဲ့တဲ့ ျပယုဂ္တစ္ခုပါ။

'ရခိုင္-နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေျပာင္းေရႊႊ႕ ေနထိုင္မႈမႇသည္ လူမ်ဳိးစု အၾကမ္းဖက္မႈဆီသို႔ '


ဆက္ လက္ၿပီးေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒါတကၠသုိလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနက သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက 'ရခိုင္-နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈမႇသည္ လူမ်ဳိးစုအၾကမ္း ဖက္မႈ (၁၈၂၆-၁၉၇၅) 'ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မႇာ ၁၈၇၉ ခုႏႇစ္ကေန စတင္ၿပီးေတာ့ စစ္တေကာင္း သားေတြရဲ႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈေတြက ပိုၿပီးမ်ားလာခဲ့ၿပီး ေမာင္ေတာနဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ နယ္ေတြ မႇာ စစ္တေကာင္းေဒသခံေတြ အမ်ားဆံုးျဖစ္လာခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။

ကိုလိုနီေခတ္မႇတ္တမ္းကေျပာတဲ့ အေထာက္အထားေတြ

''ကြၽန္ေတာ္ အေသအခ်ာ ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ ယခု ႐ုိဟင္ဂ်ာလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဆိုေနသူေတြဟာ ဘဂၤါလီေတြ ပါပဲ။ ဒါေတြကို ကိုလိုနီေခတ္ မႇတ္တမ္းေတြမႇာ မႇတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတာ ရခိုင္မႇာမရႇိ ပါဘူး''ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ သမိုင္းပညာရႇင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက အေထာက္ အထားမ်ား နဲ႔ ေျပာၾကားသြား ခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး ဘဂၤါလီေတြဟာ ႏႇစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း (၁၈၇၁ ခုႏႇစ္မႇ ၁၉၁၁ ခုႏႇစ္)မႇာ လူဦးေရတိုး ပြားမႈ အျမင့္ဆံုးႏႈန္း ရႇိခဲ့တာကိုလည္း အေထာက္အထားေတြနဲ႔ တင္ျပခဲ့တာ ေတြ႕ခဲ့ ရပါတယ္။ ႏႇစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္းမႇာ  ဘဂၤါလီ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ဦးေရ ၅၈၂၅၅ မႇ ၁၇၈၆၄၇ ဦးေရအထိ တိုးပြား လာပုံ၊ ရခိုင္ရြာေတြကို မူဂ်ာဟစ္ သူပုန္ေတြက ဖ်က္ဆီးပုံနဲ႔ မူဂ်ာဟစ္ ပါတီရဲ႕ ေတာင္းဆို ခ်က္ေတြ အရ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမႇာ ဘဂၤါလီေတြက ၉၄ ရာ ခိုင္ႏႈန္း၊ ၈၄ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔နဲ႔ လူအ မ်ားစု ျဖစ္ေနခဲ့ေၾကာင္း ရႇင္းလင္းပြဲမႇာ ေျပာၾကားသြားခဲ့တယ္။ မစၥတာကာဇိုင္းက ျမန္မာေတြ အေန နဲ႔ ေမာင္းထုတ္ ပိုင္ခြင့္ရႇိတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘဂၤါလီက်ဴးေက်ာ္သူ ငါးသိန္းေက်ာ္ရႇိတယ္ဆိုတာကို ၀န္ခံခဲ့ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူက  ဘဂၤလားႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရႇိျပႆနာေတြ အေတာအတြင္းမႇာ  ဒီျပႆနာကို အင္တိုက္ အားတိုက္ မလုပ္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးသူက ျမန္မာႏုိင္ငံကို လူေတြအစု လိုက္ အျပံဳလိုက္ ၀င္ေရာက္သြားျခင္း မရႇိေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့တယ္လို႔ The National Archives , London:FCO 15/2041 C 384097 ကို ကိုးကားၿပီး ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားလံုးရဲ႕အစ

႐ုိဟင္ဂ်ာ စကားလုံးကို မည္သည့္ အခ်ိန္တြင္ မည္သူက စတင္ သုံးစြဲ ခဲ့ေၾကာင္း ကိုေတာ့ သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္ တာေအးခ်မ္းက ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ၁၉၅၁ ခုႏႇစ္တြင္  ဘူးသီးေတာင္မႇ Mr. Abdul Gaffa က တီထြင္ ခဲ့ေၾကာင္း၊ စင္စစ္တြင္ ၎မႇာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုေသာစကားလုံးကို Roshang or Rohan က ယူတာျဖစ္ေၾကာင္းႏႇင့္ Roshang or Rohan စကားရပ္မႇာ ဘဂၤါလီ စကားရပ္ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ လူမ်ဳိးကိုသာ ေခၚတြင္သည့္ စကား ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤါလီ အေရး ေဆာင္ရြက္ေရး သားေနသူ ဦးေဌးလြင္ဦးက Francis Buchanan ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတမ္းမႇာ ရခိုင္ျပည္မႇာ ကာလၾကာ ရႇည္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ မိုဟာေမဒင္မ်ားဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ rooinga လို႔ ေခၚဆိုေၾကာင္း၊ အဆိုပါစာတမ္းမႇာ ၿဗိတိ သွ်ေတြ ရခိုင္ကို မေရာက္ခင္ ၁၈၀၁ ခုႏႇစ္တြင္ ပုံႏႇိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့တာျဖစ္ေၾကာင္း၊ တစ္ကယ္လို႔ ႐ိုဟင္ ဂ်ာေတြသာ အဲဒီမႇာ မရႇိဘူးဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္ ယခုလို အသုံးအႏႈန္းမ်ဳိးကို ထည့္သြင္းေရး သားခဲ့ရ တာလည္း ဆိုၿပီး ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါမႇာ  ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ဒါဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ စာတမ္းရႇင္က Rohhawn, Roan လို႔လည္း သုံးႏႈန္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္က ဘဂၤါ လီေတြဟာ ရခိုင္ေတြကို Rohhawn, Roan လို႔လည္း ေခၚဆိုခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒီ Rohhawn, Roan ဆိုတာ ဟာ ေနာက္မႇ တရားမ၀င္ ေရႊ႕ေျပာင္း ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီေတြကို ေခၚဆိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း၊ primary sources မ်ားကို ကိုးကားၿပီး ေမးျမန္းခ်က္ကို ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။ေနာက္ၿပီး ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက သူ႔ကိုးကား ခ်က္ေတြဟာ primary sources ေတြျဖစ္ၿပီး ဦးေဌးလြင္ဦး ေျပာၾကားခဲ့တာေတြက Secondary Sources ျဖစ္ၿပီး Article သာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီအေပၚမႇာ အားထားယုံၾကည္လို႔ မျဖစ္ႏိုင္ ဘူးလို႔ ေျပာၾကား သြားခဲ့ ပါတယ္။


႐ိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာ၏ အရင္းအျမစ္

ရႇင္းလင္း ပြဲကို တက္ေရာက္ လာသူတစ္ဦးက ရခိုင္ျပည္မႇာ ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡရင္းျမစ္ရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္း ရင္းကို ေမးျမန္း တဲ့အခါ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းကပဲ ''ဒါဟာ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီမူ၀ါဒေတြရဲ႕ အက်ဳိး ဆက္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ သူတို႔ဟာ ဘဂၤါလီေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ႕ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ေတြမႇာ လုပ္ကိုင္ ဖို႔ ေခၚေဆာင္လာခဲ့ပါတယ္။ အက်ဳိးဆက္အေနနဲ႔ကေတာ့ ၿဗိတိသွ်အစိုးရအေနနဲ႔ ဒီတာ၀န္ကို ယူဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေန တယ္ဆိုတာ ရႇင္းေနတာပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘဂၤါလီေတြ ေျပာတဲ့စကားဟာ စစ္ တေကာင္း ဘက္ မႇာ ေျပာတဲ့လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ဘာသာစကား သုံးစြဲပုံျခင္း တူေနတဲ့ အခ်က္ ပါပဲ'' လို႔ ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ မိခင္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ လည္း ဒီေရႊ႕ေျပာင္းလာမႈေတြအတြက္ အျပစ္တင္သင့္ တယ္လို႔ လည္း ေဒါက္တာေအး ခ်မ္းက ဆိုပါ တယ္။  ''ကြၽန္ေတာ္တို႔ဟာ အိမ္ရႇင္ပါ။ သူတို႔ေတြက ဧည့္သည္ပါ။'' ဆိုၿပီးေတာ့ အဆုံးသတ္ခဲ့ ပါတယ္။


႐ိုဟင္ဂ်ာ မရႇိေၾကာင္း ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း သိရၿပီ

''ဒီရႇင္းလင္းပြဲေၾကာင့္ လူေတြဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မရႇိဘူးဆိုတာ ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း သိသြားတာေပါ့။ ႐ုိဟင္ ဂ်ာ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ မရႇိဘူး'' ဆိုတာကေတာ့ သမိုင္းပညာ ရႇင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း က ႏိုင္ငံတ ကာႏႇင့္ ျပည္ တြင္းမႇာ အာ႐ံုစိုက္ေနသည့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဆိုသည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျပႆနာမ်ားအား အဆံုး သတ္ေပး သြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ မတည္ၿငိမ္မႈ၊ ပဋိပကၡမ်ားအား ႏိုင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ အႀကီးအကဲမ်ားက ေျဖရႇင္းေပးရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း၊ အျမန္ဆုံးၿငိမ္း ခ်မ္းႏိုင္ေစရန္ ဆႏၵျပဳေၾကာင္း၊  စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနျခင္းမ်ားအား အျမန္ဆံုး အဆံုးသတ္ေစ ရန္ ေမွ်ာ္ လင့္ေၾကာင္း ကို ေဆြးေႏြးပြဲ တက္ေရာက္လာတဲ့  ထိုင္းႏိုင္ငံရႇိ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္းတကၠသုိလ္၊ ဗုဒၶဘာသာ ပထမႏႇစ္ တက္ေရာက္ေနေသာ အရႇင္ေတဇက မိန္႔ၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တကၠသိုလ္အသီးသီးမႇ သမိုင္းပါေမာကၡမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ သံအရာရႇိမ်ား၊ သတင္းဌာနမ်ားနဲ႔ ဖိတ္ၾကား ထားသူမ်ား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ တကၠသုိလ္အသီးသီးတြင္ ပညာသင္ၾကားေနၾကတဲ့ ရခိုင္ရဟန္း သံဃာမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ၁၅၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မႇ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏႇင့္ ရခိုင္တိုင္း ရင္းသား မ်ား တိုးတက္ေရးပါတီတို႔မႇ ဥကၠ႒မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ဦးေအးသာေအာင္၊ ေဒါက္တာေအးေမာင္နဲ႔ တာ၀န္ရႇိ သူမ်ားလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၈၈ မ်ဳိးဆက္မႇ ကိုျမေအးကိုလည္း ဒီပြဲတက္ေရာက္ဖို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့ တယ္လုိ႔လည္း သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ တက္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိပါဘူး။

ငါးနာရီေက်ာ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္သမိုင္း ေဆြးေႏြး ပြဲကေန ႏႇစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သေႏ ၶတည္ေန ခဲ့တဲ့ ဘဂၤါလီ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ ျပႆနာေတြကို အေထာက္အထားေတြ၊ ကိုးကားခ်က္ေတြ အစံုအလ င္နဲ႔ အဆံုး သတ္ေပးႏိုင္ ခဲ့ပါတယ္။ လက္ေတြ႕အေနအထားမႇာေတာ့ မည္သို႔မည္ပံု အေျဖထုတ္လာႏိုင္မည္ဆိုတဲ့ အခ်က္ ကို ကြၽန္ေတာ္ အပါအ၀င္ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ရင္ထဲမႇာ ေမးခြန္း ထုတ္ေန မိပါတယ္။

 Eleven Media Group