အေလာင္းမင္းတရား(ခ)အေလာင္းဘုရား

 အေလာင္းမင္း တရားႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ် သည္ တတိ ယ ျမန္ မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး (ကုန္းေဘာင္ေခတ္)ကို ထူေထာင္ ခဲ့ သူ၊ အမ်ိဳးသား စည္းလံုးညီ ညႊတ္ေရး ကို ေဆာင္ရြက္၍ ကဗ်ာစာေပမ်ားကို ခ်ီးေျမွာက္ခဲ့ သည္။ ျမန္မာ့ စစ္အင္ အားႏွင့္ တန္ခိုး ၾသဇာ ျပန္လည္ ႀကီးမား လာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

အဂၤလိပ္ မ်ား မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ေသာ အေလာင္း ဘုရားေခတ္ အေလာင္းမင္း တရား(ေခၚ) အေလာင္း ဘုရား(၁၇၁၄ - ၁၃ ဧၿပီ ၁၇၆၀) ၏ အမည္ရင္းမွာ ဦးေအာင္ေဇယ်ျဖစ္သည္။ 

ထီးနန္း မစိုးစံခင္ အခ်ိန္က မုဆိုးဖိုရြာ၏ ရြာသူႀကီးျဖစ္ၿပီး ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ကိုထူေထာင္သူ ပထမဆုံး မင္းျဖစ္သည္။ အင္း၀ကို ဗဟိုျပဳကာ ထီးနန္း စိုးစံေနၾက သည္ ေညာင္ရမ္း မင္းဆက္ သည္ ေနာက္ဆံုး တြင္ ေအာက္ အရပ္မွ ဗညားဒလ ဦးေဆာင္သည့္ မြန္တို႔ ဟံသာ၀တီမွ ပုန္ကန္မႈကို မဟန္႔တားႏိုင္ေတာ့ ပဲ ျပိဳလဲခဲ့ျပီး အင္း၀မွာလည္း မြန္စစ္သူၾကီး ဒလပန္း ကသိမ္းပိုက္ကာ အနီးအပါးမွ ျမန္မာတို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေန ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ မႏၲေလးအနီးတ၀ုိက္တြင္ လည္း ေကြ႔ရွမ္း ဂုဏၰအိမ္ ဦးေဆာင္သည့္ အုပ္စုတစ္ခုကလည္း တစ္ထီး တစ္နန္း ထူေထာင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းလ်က္ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ မုဆိုးဖိုရြာမွ ရြာသူၾကီး ဦးေအာင္ေဇ ယ်သည္ အနီးအပါးမွ ေက်းရြာမ်ားကို စုစည္းကာ မြန္၊ေကြ႔ရွမ္းတို႔ ႏွင့္သာမက ျပိဳင္ဖက္သူ ဦးခ်စ္ ညိဳ ႏွင့္ပါအျပိဳင္ စစ္ျပဳေတာ့သည္။ ႏွိမ္ႏွင္းရန္ လာသည့္ မြန္စစ္သူၾကီး ဒလပန္း၏ တပ္မ်ားမွာ မုဆိုးဖိုရြာကို ၀န္းရံ လုပ္ၾကံေသာ္လည္း အေရွ႕ဖက္နယ္စပ္ကို ယိုးဒယားတို႔ လာေရာက္က်ဴးေက်ာ္သည္ကို တိုက္ခိုက္ရန္ ဟံသာ၀တီ သို႔တပ္ေခါက္ျပန္သျဖင့္ ဦးေအာင္ေဇယ်အတြက္ ၾကီးမားသည့္ အခြင့္အလမ္းျဖစ္ေစခဲ့ျပီး တိုက္ပြဲ မ်ားကို ဆက္တိုက္ဆင္ႏြဲကာ ေနာက္ဆံုး ဟံသာ၀တီကိုပါ လက္ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။

ထိုသို႔ျဖင့္ အေလာင္းမင္းတရားသည္ ေရႊ႕ဘိုၿမိဳ႕မွအစျပဳၿပီး ျမန္မာတစ္နိုင္ငံလုံး သိမ္းပိုက္မင္းျပဳခဲ့သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ အယုဒၶယကို ခ်ီတက္သိမ္းယူေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ဘဲ အျပန္ခရီးတြင္ နက္ရြာစံ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။ အေလာင္းမင္းတရားကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သားေတာ္ႀကီး ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္းက ထီးနန္း အရိုက္ အရာကို ဆက္ ခံခဲ့သည္။

ပြဲဦးတိုက္ပြဲ

အေလာင္းမင္း တရားသည္ တပ္အား၊ စစ္တပ္ အင္အား အားျပည့္စံု ခ်ိန္ေရာက္ေသာ အခါ မိိမိ၏ အသင္း အပင္းမ်ား ကို ေခၚယူျပီး ႏုိင္ငံေတာ္ထူေထာင္ရန္ တုိင္ပင္ေတာ္မူသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ မြန္တပ္မ်ား မုဆိုးဘုိ ကို ၀န္းရံ လာသည္။ ထိုအခါ အေလာင္းမင္းတရားမွ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ ႏွင့္ အသင္းအပင္း မ်ားကို ေခၚယူ ျပီး ခုခံ ရန္တုိင္ပင္ေလသည္။ အေလာင္းမင္းတရား၏ လက္ရုံးေတာ္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ သီရီေရႊေတာင္ က "ယခုမုဆိုးဘုိျမိဳ႔ကို သူတို႔ ၀န္းရံလာသည္ မွာ ရွမ္း၊ျမန္မာ လူအေရာေရာ ျဖစ္သည္။ ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာ တို႔မွာ မြန္တုိ႔ဘက္မွ ၾကိဳးၾကိဳးပမ္းပမ္း အမူထမ္းၾကမည္ မဟုတ္။ မြန္တို႔လည္း စစ္တိုက္ရ ဖန္မ်ားျပီး အင္အား ကုန္ခန္းေနၾကေလျပီ။

ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ အရွင့္အေရး ကိုယ့္အေရး ျဖစ္ အေရးေတာ္ပံုေအာင္ျမင္သည္ အထိၾကီဳး ပမ္းတိုက္ သြားၾက မည့္ သူမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။" ဟုေလွ်ာက္တင္ေလသည္။ မွ်းမတ္ အေပါင္းတုိ႔လည္း မိမိ ထင္ျမင္ရာ ကို ေလွ်ာက္ တင္ၾကျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ အေလာင္းမင္းတရားမွ " မြန္တို႔ဗိုလ္ေျခအင္အား မ်ားေသာ္လည္း စြန္႔စား လုပ္ၾကံရည္ ငါတုိ႔ကို မတန္ရာ။တစ္ခ်င္တစ္ေရြးမွ် စိန္စစ္ေက်ာက္ကို ေျမလံုးေတာင္ ရွိလင့္က စား ေၾကမြပ်က္စီး ေအာင္ မစြမ္းရာသကဲ့သို႔ ငါတုိ႔တပ္ကို သင္းတုိ႔ဖ်က္ႏုိင္မည္ေလာ၊ ငါတုိ႔တြင္ မ်ိဳးရိကၡာ အျပည့္ အစံုရွိသည္။ သင္းတို႔ စစ္ေညာင္းျပီး ရိကၡာလည္း ျပတ္ေစဦး၊ ေရမိုးလည္း ငတ္ေစဦး၊ စစ္တုိ႔၏ သေဘာ သည္ ပြဲဦးအစ ပြဲလမ္းမရလွ်င္ အားေပ်ာ့သည္။ သို႔ျဖစ္ျပီးလွ်င္ ၾကံၾကံခံေလ၊ သင္းတုိ႔ စစ္ႏြမ္းသည့္ ကာလ ငါကိုယ္တုိင္ထြက္ျပီး တစ္ဟုန္တည္း တုိက္ေတာ္မူမည္" ဟုမိန္႔ေတာ္မူေလ၏။ အေလာင္းမင္းတရား ၏တုိက္မိန္႔ ကိုရျပီးေသာ္ ဗိုလ္မွ်ဳးတုိ႔လည္း မိမိတုိ႔တပ္ကို ျပင္ဆင္ေလ၏။ ေနာက္လုိက္ တပ္သားတုိ႔သည္ အေျမာက္၊စိန္ေျပာင္း၊ တုိ႔ကို လွည္းေပၚတင္လ်က္ အသင့္ အေန ထားရွိျပီးေသာ္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ ဖက္ ျပင္းထန္ စြာတုိက္ၾကေလ ၏။ ရန္သူဘက္ကလည္း စိန္ေျပာင္း အေျမွာက္ မ်ားျဖင့္ အဆက္မျပတ္ပစ္ခတ္ ရာ ေလာက တစ္ခုလံုး အေျမွာက္သံ မ်ားျဖင့္ ဆူညံ့ေနေလ ၏။ ေလးငါးရက္ဆက္ျပီး ရန္သူမြန္မ်ားက မုဆိုး ဘုိ ရႊာ ထဲသို႔ ၀င္ရန္ မရေသာေၾကာင့္ အမာခံ တပ္သား ၁၅၀၀ ျဖင့္ ခံတပ္ျမိဳ႔ ဖ်က္ရန္ၾကိဳးစားေသာ္လည္း မုဆိုးဘုိ တပ္သား တို႔က အျပင္းခုခံေသာေၾကာင့္ မ၀င္ႏုိင္ပဲ ရွိေနၾကသည္။ ညသန္းေခါင္ယံ ၀င္ရန္ၾကိဳး စားေသာ္ လည္း ႏုိးၾကားတက္ၾကြေသာ မုဆိုးဘုိသား တုိ႔ကို မေက်ာ္ႏုိင္ပဲရွိေနရာ ရန္သူတပ္သားမ်ားစြာ က်ရွံးေလ၏။ ထုိအခါရန္သူ တုိ႔မွာ ခံတပ္ျမိဳ႔သို႔ မကပ္ေတာ့ပဲ အေ၀းမွ တပ္စြဲကာေနေလသည္။ ထုိအခါ အေလာင္းမင္းတရားက ျမိဳ႔ျပင္ထြက္တိုက္ရန္ တုိင္ပင္ကာ တပ္၄၅တပ္ဖြဲ႔စည္း ျပီး အသင့္ရွိေနေလ၏။ ၄၅ တပ္ဟု ဆိုေသာ္လည္း တပ္အင္အား မွာ ရန္သူႏွင့္အလြန္ကာျခားလွေပသည္။ ၁၁၁၄ ခုႏွစ္ ကဆုန္ လျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ ေသာၾကာေန႔ မြန္းတည့္ ခ်ိန္တြင္ အေလာင္းမင္းတရားၾကီး ကိုယ္ေတာ္ တိုင္ ေအာင္တံခြန္ လႊင့္လ်က္ သားေတာ္ႏွစ္ပါး၊ ျမင္းတပ္ ဆင္တပ္ မ်ားျခံရံလ်က္ ေရႊထီးမိုးကာ ထြက္ေတာ္မူ သည္။ ထုိစဥ္ အေလာင္းမင္းတရား ကိုယ္ေတာ္တိုင္ လည္းလက္သံုးေတာ္ဓားကို ဆြဲထုတ္ လ်က္ တစ္ျပိင္နက္တုိက္ရန္ အမိန္႔ေပးေတာ္မူေလ၏။ ဤသို႔ မိမိဘက္ အျပင္းအထန္ တုိက္ေလေသာ္ ရန္သူတပ္မ်ား ပ်က္ေလသည္။

ေနာက္ဆံုးတိုက္ပြဲ

အေလာင္းမင္း တရား သည္ မြန္တုိ႔၏ ဟံသာ၀ တီေနျပည္ေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ျပီးေနာက္ ရတနာသိခၤ သို႔ ျပန္လည္ ခ်ီတက္ လာသည္။ အေၾကာင္းမွာ မဏိပူရ ကသည္းမ်ား အႏၱရာယ္ျပဳ သည္ကို ႏွိမ္ႏွင္း ရန္ျဖစ္သည္။ ပဲခူးျမိဳ႔ကို တုိက္ခတ္စဥ္ မြန္စစ္သူၾကီး တလပန္းသည္ လြတ္ေျမာက္ ထြက္ေျပးကာ သံလ်င္ျမိဳ႔ တြင္ အခိုင္အမာ ခုခံေနသည္။ ျမန္မာတုိ႔က သံလ်င္ကို တုိက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ျပန္ေသာ္ တလပန္း သည္ ျပင္သစ္သေဘၤာျဖင့္ အိႏၵိယျပည္ ရွိ ျပင္သစ္ စခန္းသို႔ ထြက္ခြာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မုန္တုိင္းေႀကာင့္ ထုိသေဘၤာသည္ တနသၤာရီ ကမ္းရုိးတန္းရွိ ျမိတ္ျမိဳ႔ တြင္ ဆိုက္ကပ္ ခိုလူံေနခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ တနသၤာရီ သည္ ယိုးဒယား တို႔ သိမ္းပိုက္ထားရာ ျမန္မာတုိ႔မွ တလပန္းအား သူပုန္အျဖစ္ ဖမ္းဆီးေပးရန္ အေႀကာင္း ၾကား ထားသည္။သို႔ေသာ္ ယိုးဒယားဘုရင္ခံက ပင္လယ္၌ဒုကၡ ေရာက္ ခိုလူံ၀င္လာေသာ လူသာရွိ သည္ တလပန္းဆိုသူ မရွိဟုု ျပန္လည္ အေႀကာင္းၾကားခဲ့သည္။ ထုိျပန္ၾကားခ်က္ ကို အေလာင္း မင္း တရားလံုး၀ ႏွစ္ျမိဳ႔ျခင္းမရွိ။ သို႔ေသာ္ အခြင့္မသာ သျဖင့္ ယိုးဒယားတုိ႔၏ ရုိင္းျပမူကို သည္းခံ ေနေလ သည္။ အေလာင္း မင္းတရာသည္ သကၠရာဇ္ ၁၁၁၃ တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ႔ သို႔ျပန္လည္ေရာက္ ရွိရာ ေရႊတိ ဂံုဘုရား ပြဲေတာ္ကို စည္းကားစြာက်င္းပေလသည္။ ထုိေနာက္ သားေတာ္ ေမာင္ရြ(ေနာင္ တြင္ ေျမဒူးမင္း) ႏွင့္ မင္းေခါင္ေနာ္ရထာ( ဦးတြန္) အား လူ ၈၀၀၀ တပ္ဖြဲ႔ကာ ထား၀ယ္ျမိဳ႔ကို သိမ္း ပိုက္ ရန္ေစ လႊတ္ လိုက္သည္။ ထား၀ယ္နယ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရွိေသာ ကုန္သည္တုိ႔ သည္ ျမိတ္ျမိဳ႔ သို႔ ထြက္ ေျပးၾက သည္။ သားေတာ္ေမာင္ရြကလည္း ခမည္းေတာ္အား ျမိတ္ျမိဳ႔ရွိ ရန္သူအင္အား မွာ မမ်ား လွေႀကာင္း ေလွ်ာက္ထားရာ မင္းၾကီးမွ တနသၤာရီ ႏွင့္ ျမိတ္ျမိဳ႔ တုိ႔ကို သိမ္းပိုက္ရန္ အမိန္႔ေပးလုိက္သည္။ ယိုးဒယားတုိ႔ စစ္တုိက္ရည္ ညံ့ေၾကာင္း ျမန္မာတုိ႔သိေသာ အခါ ယိုးဒယား ျပည္တြင္း နယ္စပ္အထိ လုိက္တုိက္ ရာ နယ္စပ္ျမိဳ႔ မ်ားကိုပင္ ျမန္မာတုိ႔သိမ္းပိုက္လုိက္မိသည္။ 

ယိုးဒယား ဘက္မွလည္း စစ္တပ္မ်ားေစ လႊတ္ရာ သို႔ေသာ္ ျမန္မာ တပ္မ်ားကို မတုိက္ခိုက္ႏုိင္ပဲ ဆုတ္သြားရသည္။ ထိုအခ်ိန္ အေလာင္း မင္းတရား ကိုယ္ေတာ္ တုိင္လည္း ျမိတ္သို႔ ေရာက္လာရာ ယိုးဒယားတုိ႔ ျမိဳ႔ေတာ္ အထိ သိိမ္းပိုက္ ရန္ ဆံုးျဖတ္ လုိက္သည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ တနသၤာရီ တြင္ တပ္မေတာ္ကို ျပန္လည္ ဖြဲ႔စည္းကာ ဆင္ကြန္း စစ္ေႀကာင္းမွ ေရွ့ေဆာင္ ခ်ီတက္ေတာ္မူသည္။ မင္းေခါင္ေနာ္ရထာ ၏ တပ္မ်ားသည္ ရပ္ဗူရီျမိဳ႔သို႔ ဦးစြာေရာက္ သည္ ႏွင့္ တုိက္ပြဲျဖစ္ပြားသည္။ ယိုးဒယား ဘက္မွလည္း ရဲရင့္စြာ တုိက္ခိုက္ေသာ္ လည္း ျမန္မာတုိ႔ကို မႏုိင္ပဲရွိေနသည္။

 ထုိ႔ေႀကာင့္ အယုဒၶယ ျမိဳ႔ေတာ္ အထိ တပ္မ်ားကို ဆုတ္ခြာသြား ရသည္။ အယုဒၶယ ျမိဳ႔ေတာ္ သည္ ျမစ္ဆံု တြင္တည္ ရွိသျဖင့္ ျမစ္မ်ားက ၿမိဳ႔ေတာ္ကုိ က်ံဳးသဖြယ္ ၀န္းရံေန သည္။ျမန္မာတုိ႔က ထိုျမစ္မ်ားကို ကူးျပီး ခံတပ္ မ်ားကို တုိက္ခိုက္ရသည္။မင္းတရားၾကီးက တာတုိက္လင္ ကြင္းျပင္ၾကီး ကို သိမ္းပိုက္လုိက္သည္။ ထုိအခ်ိန္ တြင္ ယိုးဒယားၿမိဳ႕အတြင္းရွိ တရုတ္မ်ားက တပ္ ၂၂၀၀ ဖြဲ႔ကာ ျမန္မာ တုိ႔ကို ထြက္တုိက္ေလ သည္။ ျမန္မာတို႔က ျပန္တိုက္ေလေသာ္ တရုတ္တပ္မ်ားမွာ မခံႏုိင္ပဲ တပ္ပ်က္ရေလသည္။ ျမန္မာတုိ႔သည္ ယိုးဒယား တုိ႔ကို ၀န္းရံ ေနစဥ္ ေန႔ေရာညပါ အေျမာက္ျဖင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ တြင္း သုိ႔ ပစ္သြင္းေလသည္။ ထုိအခ်ိန္ တြင္ ျမန္မာတို႔မွာ ရုတ္တရုတ္တပ္မ်ားကို ျပန္စုကာ ဆုက္ခြာေလ သည္။ အမွန္မွာ အေလာင္းမင္း တရားးၾကီးေနမေကာင္းေသာေၾကာင့္တပ္ဆုတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ 

ဤသည္ကို ယိုးဒယား တို႔က ျမန္မာတုိ႔ေၾကာက္၍ ေျပးျပီဟုဆိုကာ ေနာက္မွ လုိက္တုိက္ေသာ္ မင္းေခါင္ေနာ္ ရ ထာက ျပန္လည္ တုိက္ထုတ္သျဖင့္ ယိုးဒယားတုိ႔ တပ္ပ်က္ျပန္သည္။ ထုိစဥ္ အေလာင္း မင္း တရား မွာ မုတၱမ အနီးရွိ ကင္းရြာအေရာက္တြင္ နတ္ရြာလားေတာ္မူသည္။ သို႔ေသာ္မွဴးးမတ္တုိ႔က မင္းၾကီး နတ္ ရြာလား သည္ကို မေၾကညာပဲ ေနျပည္ေတာ္သို႔ လူယံုကို ေစလႊတ္လ်က္ အိမ္ေရွ႕မင္းသား သားေတာ္ ၾကီးအား နန္းေတာ္ကို ထိန္းသိမ္းထားေစလ်က္ ရန္ကုန္ေရာက္မွ နတ္ရြာ လား ေၾကာင္း ေၾက ညာ သည္။ ေနာင္ေတာ္ၾကီးလည္း ၁၁၂၂ ခုႏွစ္ နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၉ ရက္ေန႔တြင္ နန္းတက္ေတာ္ မူေလ သည္။ အေလာင္း မင္းတရား နတ္ရြာလား ျပီး ဟု ယိုးဒယား တုိ႔ကို ေနာက္ေႀကာင္းမွ ေနၿပီး ျဖည္းျဖည္း တုိက္ေနေသာ မင္းေခါင္ေနာ္ရ ထာၾကားေသာ္ သည္ ျမန္ မာျပည္ ၀င္သည္ႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္သို႔ မ၀င္ပဲ အင္း၀ သို႔ခ်ီတက္ ကာ သိမ္းပိုက္ လ်က္ေနေလသည္။ ထုိအခါ ေနာင္ေတာ္ၾကီးသည္ မိမိ နန္းတက္ သည္ ႏွင့္ ႏုိင္ငံတစ္၀န္းတြင္ ပုန္ကန္မူမ်ားလည္း မ်ားလာသည္။ သို႔ေသာ္ ေနာင္ေတာ္ၾကီးသည္ ပုန္ကုန္သူ မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ ႏွိမ္နင္းႏုိင္ခဲ့ သည္။

မွတ္စုစာအုပ္
ဦး ဖာ