ေသမင္းတမန္ HIV/AIDS ေရာဂါ သိမွတ္ဖြယ္ရာ

ေသမင္းတမန္ HIV/AIDS ေရာဂါ သိမွတ္ဖြယ္ရာ

(ေဒါက္တာ သန္းစိန္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျခင္း)

ေမး။ ။ အခုတေလာ ခုခံအား က်ဆင္းတဲ့ ေရာဂါအေၾကာင္း စာေစာင္ေတြမွာလည္း မၾကာမၾကာ ေဖာ္ျပ ထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ေျဖ။ ။  ေရာဂါေတြ အေၾကာင္း အေျပာမ်ားသလို စာေစာင္ေတြမွာလည္း မၾကာမၾကာ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရတယ္ ဆိုရင္ က်န္းမာေရး အေၾကာင္း သာမန္ စာဖတ္ပရိသတ္ေတြ ပိုမို ဖတ္႐ႈ နားလည္လာၿပီး က်န္းမာေရး အသိတရားမ်ား ၾကြယ္ဝလာၾကမွာပါ။ က်န္းမာေရး အသိ နည္းပါးမႈ၊ ဂ႐ု မစိုက္မႈ၊ လ်စ္လ်ဴ႐ႈမႈ ေတြေၾကာင့္ လူေတြကို ဒုကၡအမ်ားဆံုး ေပးေနတဲ့ ေရာဂါေတြထဲမွာ အဓိက ေရာဂါမ်ားကေတာ့ ''ေခတ္သစ္ ကာလသား ေရာဂါမ်ား'' ရယ္လို႔ အမည္နာမ ေပးႏိုင္ေလာက္ေသာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ေမး။ ။ ယခင္ေရွးအခါက ကာလသားေရာဂါမ်ား ေရွးက ရွိခဲ့ေၾကာင္းကို ေျပာျပ ေပးပါခင္ဗ်ာ။

ေျဖ။ ။  ေရွးႏွစ္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာက ကာလသား ေရာဂါမ်ား ရွိခဲ့တာ ဗုဒၶေခတ္ စာေပေတြမွာ၊ အာေသာက မင္းႀကီး ေခတ္ စာေပမွာ၊ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ဖာ႐ိုဘုရင္မ်ား ေသရတဲ့ အေၾကာင္းမ်ား ေလ့လာရာမွာ သိရွိခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုေခတ္မ်ားက ကုသရန္ ေဆး မရွိတာေၾကာင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးမ်ား ျဖစ္တဲ့ ျပည့္ တန္ဆာမ်ား စနစ္တက် ထားရွိေရး၊ မွတ္ပံုတင္ေရး၊ ေရာဂါရွိသူမ်ားကို ျပည့္တန္ဆာ ေဂဟာမ်ားကေန ဖယ္ရွားေရး၊ သန္႔ရွင္း သပ္ရပ္ေရး စသျဖင့္ ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္း ထိန္းခ်ဳပ္ ခဲ့ပါတယ္။ ေဝးရပ္ေျမက ကုန္ေရာင္း ကုန္ဝယ္ လာၾကတဲ့ သူေတြ၊ သံတမန္ မင္းညီမင္းသားမ်ားကို ဧည့္ဝတ္ပ်ဴငွာ ျပဳႏုိင္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျပည့္တန္ ဆာမ်ားပင္ ခန္႔ထား ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတာ ရာဇဝင္မွာ အထင္အရွား ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။

ေမး။ ။ ယေန႔ေခတ္မွာ ပုန္းလွ်ဳိးကြယ္လွ်ဳိး လုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္း ျဖစ္ေနတာနဲ႔ ကြာျခား ေနပါတယ္။ ဒီလို ပုန္းကြယ္ရတဲ့အတြက္ ဒီေရာဂါမ်ား ပိုျပန္႔တာလား ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။

ေျဖ။ ။  ၁၅ ရာစု ေလာက္က စၿပီး အာရွ အေရွ႕တိုင္း ႏိုင္ငံက လူေတြက ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ ဒီေရာဂါကို သတိ ထားမိၾကၿပီး အေနာက္တိုင္း ႏိုင္ငံေတြကေန ကုန္ကူးသန္းရန္ လာၾကသူေတြ (မ်က္ႏွာျဖဴေတြ) ယူေဆာင္ လာတဲ့ ေရာဂါ (Farangi Roga) အျဖစ္ ေခၚေဝၚခဲ့ၾက ပါတယ္။

ေမး။ ။ ယခင္က ကာလသားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး အပဖြဲ႕မ်ားဖြဲ႕ၿပီး ေရာဂါ ႏွိမ္နင္းေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာနဲ႔ ယခု ဘယ္လို ကာကြယ္သင့္ ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။  ေရာဂါရရင္ ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ေဆး ရွိတယ္ဆိုၿပီး ခံယူထားတဲ့ တစ္လြဲ အယူသီးတာရယ္၊ တစ္ဖက္က စီးပြားေရး မေျပလည္မႈနဲ႔ အျခား တစ္ဖက္က စီးပြားေရး ေျပလည္ၿပီး မိမိတို႔ရဲ႕ စိတ္ အလိုလိုက္မႈ စိတ္ ဖိစီးမႈေတြကို မထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္သူမ်ား၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အလုပ္အကိုင္ ရွားပါးမႈ စတာေတြဟာ ကာလသားေရာဂါ မ်ဳိးစံုကို ဆက္လက္ ရွင္သန္ ႀကီးထြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ေမး။ ။ လိင္ ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါထဲမွာ ပါတဲ့ ကာလသား ေရာဂါကို ေျပာျပ ေပးပါလား။

ေျဖ။ ။  လိင္ ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါ အမ်ိဳးေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္ ရွိတယ္။ အဏုဇီဝ ပိုးမ်ဳိးစံုက ေရာဂါ ျဖစ္ေစတာပါ။ ကာလသားမ်ား ေညာင္းက်ေရာဂါ၊ အမ်ဳိးသမီးငယ္မ်ား အျဖဴဆင္း ယားယံတဲ့ ေရာဂါ၊ ႏႈတ္ခမ္းေတြမွာ ယားယံ အရည္ၾကည္ အဖုအပိမ့္ ထြက္တဲ့ ေရယုန္ေရာဂါ၊ ဘီပိုး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အသည္းေရာင္ အသားဝါေရာဂါ၊ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေၾကာင့္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစေသာ သားအိမ္ကင္ဆာမ်ား အျပင္ ဆီးသြားလမ္းေၾကာင္း၊ စအို ဝမ္းအိမ္ေတြမွာ ေရာဂါပိုး ဝင္ေရာက္ ဒုကၡေပးမႈမ်ား စသျဖင့္ ေရာဂါမ်ား ခံစားရ ႏုိင္ပါတယ္။ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ အာရွတိုက္ ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ အသစ္ ေရာက္ရွိလာတဲ့ ေရာဂါကေတာ့ ခုခံအား က်ဆင္းေစတဲ့ ေရာဂါ Acquired Immuno-defi ciency Syndrome-AIDS ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝ ရာစုႏွစ္မ်ား အကုန္ ၂၁ ရာစုႏွစ္မ်ား အစမွာ ျပန္႔ပြားတဲ့ ေရာဂါျဖစ္တဲ့ အတြက္ ေခတ္သစ္ ကာလသား ေရာဂါလို႔ အမည္တပ္လိုက္ တာပါ။

ေမး။ ။ အိတ္ဒ္စ္ (AIDS) ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနမႈ အေျခအေန ေျပာျပေပးပါဦး။

ေျဖ။ ။ ဒီေခတ္သစ္ ကာလသား ေရာဂါ အိတ္ဒ္စ္ (AIDS) ဟာ အာဖရိက၊ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံမ်ားမွာ ေရာဂါ စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ရာမွ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကို ကူးစက္ ေရာက္ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသား တစ္ဦးမွာ HIV ပိုးေတြ႕ေၾကာင္း စၿပီး အစီရင္ခံတာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔ ဆုိလွ်င္ အႏွစ္ ၂၅ ႏွစ္ ေက်ာ္လာခဲ့ၿပီး HIV ပိုး ရွိေနတဲ့လူ (People Living with HIV) ဦးေရဟာ ႏွစ္သိန္းခြဲ ရွိေနတဲ့ အတြက္ ကူးစက္မႈ ျမန္ဆန္တာ၊ ကာကြယ္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ အားနည္းတာေၾကာင့္ လူအမ်ား ကူးစက္ ခံရတာလို႔ သံုးသပ္ ၾကပါတယ္။

ေမး။ ။ HIV ေရာဂါပိုး ရွိေနတဲ့ လူေတြ ဘယ္လို မ်ားလာတာပါလဲ။

ေျဖ။ ။  ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ HIV ပိုး ရွိေနတဲ့လူ ငါးေသာင္းေလာက္ ရွိမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္း ပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္က စၿပီး ေရာဂါ ျပန္႔ပြားမႈ မရွိေစရန္ ကာကြယ္ေရး ပညာေပး လုပ္ငန္းမ်ား စတင္ ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္ အထက္ HIV ပိုး ရွိေနတဲ့ လူ တစ္သိန္းခြဲ၊ ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ႏွစ္သိန္း၊ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွာ ႏွစ္သိန္းခြဲေလာက္ ရွိခဲ့ၿပီး ယေန႔ ၂ဝ၁၁- ၂ဝ၁၂ ခန္႔မွန္း စာရင္းအရ HIV ပိုး ရွိေနတဲ့လူ ႏွစ္သိန္းခန္႔သို႔ က်ဆင္းသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ၁၅ ႏွစ္ အထက္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ျဖစ္ပြားမႈဟာ ၄ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းမွ ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေရာဂါ အသစ္ရသူ ႏွစ္စဥ္ တစ္ေသာင္းေလာက္ ရွိရာမွ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာ ျဖစ္ပြား ေနေသးတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေရာဂါ အသစ္ ရသူရဲ႕ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ လိင္တူ လိင္ကြဲ ဆက္ဆံၾကရာမွ ေရာဂါ ရၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူ ခန္႔မွန္း တြက္ခ်က္မႈ အရ ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ငါးေသာင္းခန္႔ ရွိၿပီး အမ်ဳိးသမီး ျဖစ္ပြားမႈဟာ ေထာင္ဂဏန္း ေလာက္သာ ရွိပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္း ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈ ျမန္လာၿပီး ၂ဝဝ၃- ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ေတြမွာ လူနာဦးေရ ႏွစ္သိန္းခြဲ အထိ တိုးတက္လာေၾကာင္းႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈဟာလည္း ငါးေသာင္းမွ တစ္သိန္း အထိ တိုးတက္လာေၾကာင္း ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္။ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရာဂါ သံုးမ်ဳိး စီမံခ်က္ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္း က်ဆင္းလာၿပီး ၂ဝ၁၁- ၂ဝ၁၂ ခန္႔မွန္း စာရင္းအရ HIV ပုိး ရွိေနတဲ့လူ ႏွစ္သိန္းေအာက္ကို က်ဆင္း သြားတာ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ အဲဒီ ေဆာင္ရြက္ ေနတာေတြကို ဆက္လက္ အရွိန္ျမႇင့္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္မွသာ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာ လူနာဦးေရ တစ္သိန္းခြဲေအာက္ ေရာက္ႏိုင္မွာပါ။

ေမး။ ။ လိင္တူ လိင္ကြဲ ဆက္ဆံမႈတင္ မကဘဲ တျခား ဘယ္လို နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေရာဂါ ရႏိုင္ ေသးပါသလဲ။

ေျဖ။ ။  ဟုတ္ပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံမွာေရာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာပါ HIV ပိုး ေရာဂါရသူရဲ႕ ၃ဝ-၃၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ဟာ မူးယစ္ေဆးဝါး သံုးစြဲသူမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ တစ္ဦးသံုးၿပီးသား ေဆးထိုးအပ္ကို အျခား တစ္ေယာက္ကို ေပးသံုး ေစျခင္းျဖင့္ ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ မူးယစ္ေဆး သံုးသူ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ကူးစက္ေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝဝ၆- ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ကာလမွာ ဒီနည္းနဲ႔ ေရာဂါရသူ ၃၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိခဲ့ရာ ကေန ၂ဝ၁၁- ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၂၁ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိ က်ဆင္း လာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ေမး။ ။ HIV ပိုး ရွိၿပီးသား အမ်ဳိးသမီး မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြကိုေရာ ကူးစက္ ႏုိင္ပါသလား။

ေျဖ။ ။  HIV ပိုး ရွိၿပီးသား အမ်ဳိးသမီးမ်ား ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ကာလမွာပင္ သူတို႔ရဲ႕ ကေလးကို ကူးစက္မႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ လုပ္ႏိုင္ေပမဲ့ ႏွစ္စဥ္ မိမိကုိယ္ထဲမွာ HIV ပိုး ရွိၿပီးသား မိခင္က ေမြးလိုက္တဲ့ ကေလးမ်ား မွာ ပိုးရရွိေနၿပီးသား ၅ဝဝဝ မွ ၁ဝဝဝဝ ေလာက္ ရွိမယ္လို႔ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ကာလမွာ ေရာဂါပိုး ေတြ႕ၿပီး ေဆးဝါး စနစ္တက် ကုသႏိုင္တယ္ ဆိုရင္ မိခင္က ကေလးကို ကူးစက္မႈ သက္သာ သြားႏိုင္ပါတယ္။

ေမး။ ။ ဒီ ေခတ္သစ္ ကာလသား ေရာဂါ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီြ- အိတ္ဒ္စ္ (HIVAIDS) ေရာဂါကို ဘယ္လို တြန္းလွန္ ႏိုင္မလဲ။

ေျဖ။ ။  ေရာဂါရရင္ ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ေဆးရွိတယ္ ဆိုတာ ခံယူထားတဲ့ တလြဲ အယူသီးတာ ေတြကို ပညာေပး တိုက္ဖ်က္ ရမယ္။ ေဆး႐ံု ေဆးခန္းေတြက ကာလသား ေရာဂါမ်ဳိးစံု ေတြ႕ရွိ ကုသတဲ့အခါ စနစ္တက် ျပဳစု ကုသဖု႔ိ လိုအပ္ပါတယ္။ ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ မူးယစ္ေဆး သံုးသူမ်ား က်ဆင္းေရးဟာ မလြယ္ကူေသာ လုပ္ငန္း ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သူတို႔ၾကားမွာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားတာ ေတြ႕ရွိ ေနႏုိင္ပါတယ္။ လိင္တူ လိင္ကြဲ ဆက္ဆံ ၾကရာမွ ရတဲ့ ေရာဂါျဖစ္တဲ့ အျပင္ အဓိက ကူးစက္ေစတဲ့ လူမ်ားဟာ ကာမဆက္ဆံမႈနဲ႔ အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္း ျပဳေနသူ အမ်ဳိးသားမ်ားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီလူမ်ားနဲ႔ ဆက္ဆံမႈ မ်ားၾကတာက ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ေဒသတစ္ခုမွ ေဒသတစ္ခုကို မိမိတို႔ လုပ္ငန္းအရ ေျပာင္းေရႊ႕ သြားလာ ေနထိုင္ၾကသူမ်ား (Mobile Population) ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိတို႔ရဲ႕ ဇနီးမယားမ်ားအား မိမိတို႔ အၿမဲေနထိုင္ရာ ေဒသမွာ ထားရစ္ၿပီး သြားလာ လႈပ္ရွား စီးပြားရွာသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ ေမာင္းသူ၊ ယာဥ္ေနာက္လိုက္၊ ေက်ာက္တူး၊ ေရႊတူး သြားသူ၊ ကုန္သြယ္ေရး ကုန္ကူးသန္း သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္သူ၊ ပင္လယ္ျပင္ ထြက္ၿပီး ငါးဖမ္းတဲ့ ေရလုပ္သားမ်ား စတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္း လုပ္သားမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ကာမ ဆက္ဆံမႈနဲ႔ အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းျပဳ ေနသူ အမ်ဳိးသား မ်ားနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး မ်ားဟာ အဲဒီ ေရႊ႕ေျပာင္း လုပ္သားမ်ား ရွိတဲ့ ေနရာေတြမွာ အလုပ္ အကိုင္ ရွာၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ မိမိတို႔ ကာမရာဂကို မထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္သူမ်ား (Promiscuity) သည္ လိင္တူ လိင္ကြဲ ဆက္ဆံၾကရာမွ ေရာဂါ မရႏုိင္ေစရန္ ကာကြယ္နည္း မ်ဳိးစံု မသံုးခဲ့မႈေၾကာင့္ ေရာဂါ ရရွိၿပီး မိမိတို႔ အိမ္ျပန္ ေရာက္တဲ့အခါ ဇနီးမယား အျပင္ တျခား ေရာဂါမရေသးသူမ်ားပါ ေရာဂါ ရေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထု တစ္ရပ္လံုး ပါဝင္မွသာ အျမစ္ျပတ္ ႏိုင္မယ့္ ေရာဂါ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ေစာေက်ာ္ဝင္း(ျမဝတီ)