ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ရခိုင္ျပည္နယ္ သြားမည္

မူဆလင္ ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ျမန္မာႏုိင္ငံအား ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မူဆလင္မ်ားအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ရပ္တန္႔ရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾက ၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမၼဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္သည္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။

ကုလသမဂၢ အထူးကုိယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ ကြင္တားနား သည္ ယခုအပတ္အတြင္း အစိုးရ အရာရွိမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံု ကာ ရခုိင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြ၊ ေမာင္ေတာႏွင့္ ကခ်င္ ျပည္နယ္သို႔ သြားေရာက္မည္ဟု ကုလသမဂၢ အရာရွိမ်ားက ဆိုၾကသည္။

ကုလသမဂၢက ျမန္မာႏုိင္ငံအား ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္သည့္ လြတ္လပ္သည့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမွႈ ကုိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ တိုက္တြန္းထားသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမၼဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ကြင္တားနား သည္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ရွိ Photo: AFP

လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္လအတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္မ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ရခုိင္မ်ားအၾကား ျဖစ္ပြါးခဲ့သည့္ လူ ၇၈ ဦး ေသဆံုးကာ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ အိမ္မ်ားႏွင့္ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ား မီးရွိဳ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည့္ ပဋိပကၡႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ယံုၾကည္ စိတ္ခ်ေလာက္သည့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမွႈတခု ျပဳလုပ္ရန္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက လြန္ခဲ့သည့္အပတ္အတြင္း ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။

ထိုျဖစ္ရပ္အေပၚ မူဆလင္ အစုိးရမ်ားႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အာ႐ုံစုိက္မွႈသည္ ျမန္မာအစုိးရအေနျဖင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ပုိမိုေပးအပ္လာေစရန္ ဖိအားေပးရာတြင္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ႏုိင္ေသာ္လည္း တဘက္တြင္ အေျခအေနအား ပိုမိုဆိုးသြားေစႏုိင္သည္ ဟု ႏုိင္ငံတကာ ပဋိပကၡမ်ား ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ ICG မွ Jim Della-Giacoma က လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ (RFA)သို႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ဒီကိစၥဟာ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ လွႈပ္ရွားေနတဲ့ ကိစၥတခုျဖစ္ျပီးေတာ့ အဲဒါဟာ ျပႆနာရဲ႕ အစိတ္အပုိင္း တခုလည္း ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္ပက အင္အားစုေတြရဲ႕ ဘယ္လို ျခိမ္းေျခာက္မွႈ ပံုစံမ်ိဳးကမဆို အမ်ိဳးသားေရးကုိ ပိုမုိျပင္းထန္ သြားေစမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပႆနာကို ကူညီေျဖရွင္းေပးႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု Della-Giacoma က ဆိုသည္။

ျပီးခဲ့သည့္ ၾကာသပေတးေန႔ကလည္း ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံရွိ တာလီဘန္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔တဖြဲ႔က ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မူဆလင္မ်ားအေပၚ ဆက္ဆံပံုႏွင့္ ပတ္သတ္၍ မေက်နပ္သျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား တိုက္ခုိက္မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့သည္။ ၎Tehreek-e-Taliban (TTP)အဖြဲ႔၏ ေၾကညာခ်က္ထဲတြင္ ပါကစၥတန္ အေနျဖင့္ ျမန္မာအစုိးရႏွင့္ ဆက္ဆံေရး အားလံုး ျဖတ္ေတာက္ ရပ္ဆုိင္းျခင္းႏွင့္ အစၥလာမ္မာဘတ္ ရွိ ျမန္မာသံ႐ုံးကုိ ပိတ္ျခင္းတုိ႔ မျပဳလုပ္ပါက ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား အေပၚ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ရာဇဝတ္မွႈမ်ားကုိ တုန္႔ျပန္သည့္အေနျဖင့္ လက္စားေခ် တိုက္ခုိက္မွႈမ်ား ျပဳလုပ္သြားမည္ဟု ဆိုထားသည္။

ထိုအဖြဲ႔၏ ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရွိသူက ပါကစၥတန္ အစုိးရ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ဆက္ဆံေရးမ်ား ရပ္ဆိုင္းရန္ႏွင့္ ျမန္မာ သံ႐ုံးအား ပိတ္လိုက္ရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။

“ဒီလိုမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြါးေတြကုိ ေနရာတိုင္းမွာ တိုက္ခုိက္႐ုံတင္ မကဘဲ
ျမန္မာႏုိင္ငံကိုလိုလားတဲ့ ပါကစၥတန္ေတြကိုပါ တေယာက္ခ်င္း တိုက္ခုိက္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေၾကညာခ်က္ထဲတြင္ ဆိုထားသည္။

သုိ႔ရာတြင္ တာလီဘန္တုိ႔၏ ျခိမ္းေျခာက္မွႈမ်ားအား ျပည္တြင္းျပည္ပရွိ ႐ုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔မ်ားက ဆန္႔က်င္ ပယ္ခ်ခဲ့ၾကသည္။

ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္း ျဖစ္ျပီး ထိုင္းႏုိင္ငံ ျမန္မာ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအသင္းတြင္ လုပ္ကုိင္ေနသူ ေမာင္ေက်ာ္ႏု က ထိုျခိမ္းေျခာက္မွႈႏွင့္ ပတ္သတ္၍ လြတ္လပ္တဲ့ အာရွအသံ (RFA) သတင္းဌာနသုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ရာတြင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုအေနျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မွႈကုိ လက္မခံၾကဟု ဆိုသည္။

“က်ေနာ္တုိ႔ေတြေတာင္ အဲဒါကို မၾကိဳက္ပါဘူး။ ခင္ဗ်ား သိတဲ့အတိုင္းပဲ၊ က်ေနာ့္ရဲ႕ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး သေဘာထားက
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တရားဥပေဒ စုိးမိုးေရးကို ျပန္လည္ထူေထာင္ဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ဆိုသည္။ “က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ သူတို႔ကုိ ျပင္းထန္စြာ ေဝဖန္ကန္႔ကြက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သတ္မွ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီကမၻာထဲမွာ ရွိတဲ့ ဘယ္ေနရာမွာမဆို [အၾကမ္းဖက္မွႈေတြကို] က်ေနာ္တုိ႔ ကန္႔ကြက္ပါတယ္” ဟု ေမာင္ေက်ာ္ႏု က ဆိုသည္။

သူက ဆက္လက္ေျပာဆိုရာတြင္ ထုိျခိမ္းေျခာက္မွႈမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ရွိ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား လူအမ်ားစုက ပုိမိုဆန္႔က်င္လာေစႏုိင္သည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။

႐ုိဟင္ဂ်ာ အေရးကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနသည့္ အာရကန္ စီမံကိန္းမွ Chris Lewa က တာလီဘန္မ်ားက အၾကမ္းဖက္ရန္ ျခိမ္းေျခာက္မွႈ အျပီးတြင္ ျမန္မာစစ္တပ္က ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းတြင္ မူဆလင္ ဘာသာေရး
ေခါင္းေဆာင္ ၃၈ ဦးအား ၾကာသပေတးေန႔က ဖမ္းဆီးခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။

“ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ နယ္စပ္တေလွ်ာက္မွာရွိတဲ့ ဘူးသီးေတာင္နဲ႔ ေမာင္ေတာက ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကုိ ဖမ္းဆီးျခင္းအားျဖင့္ တု႔ံျပန္ခဲ့ပါတယ္” ဟု Chris Lewa က ဆိုခဲ့ျပီး အခ်ိဳ႕ မူဆလင္ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာမူ မူစလင္မ်ား အထြတ္အျမတ္ထားရာ ဥပုသ္လ မတိုင္ခင္ ၾကိဳတင္၍ ဖမ္းဆီးျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

Lewa က ဆက္လက္ ေျပာၾကားရာတြင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မွႈႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမွႈမ်ားသည္ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မွႈႈမ်ိဳး မဟုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား ႏွင္ထုတ္ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ထားရွိျခင္း သည္သာလွ်င္ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ကိစၥအတြက္ တခုတည္းေသာ အေျဖျဖစ္သည္ဟု သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ဇူလိုင္လ အေစာပိုင္း တြင္ ေျပာၾကားခဲ့ျခင္း၏ အက်ိဳးဆက္ တစိတ္တေဒသအျဖစ္ ပံုၾကီးခ်ဲ႕မွႈမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏွစ္ႏုိင္ငံလံုးက ႏုိင္ငံသားေပးရန္ ျငင္းဆန္ထားၾကသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ (AI) မွ ျမန္မာ့အေရး သုေတသီ တဦးျဖစ္သူ Benjamin Zawacki ကလည္း RFA သို႔ ေျပာၾကားခဲ့ရာတြင္ ပဋိပကၡအား ဘာသာေရးပဋိပကၡ သက္သက္အျဖစ္သာ ရွႈျမင္ပါက မွားယြင္း လိမ့္မည္ဟု ဆိုခဲ့ျပီး ထုိကိစၥအား တိုင္းရင္းသား လူနည္းစု အုပ္စုမ်ား၏ ႐ုန္းကန္မွႈ အျဖစ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ရွႈျမင္သင့္သည္ဟု ဆုိသည္။

“ဘာသာေရးဟာ [ပဋိပကၡရဲ႕] အစိတ္အပုိင္း တခုလို႔ က်ေနာ္ထင္ေပမယ့္ ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွႈေတြ၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမွႈေတြ ျဖစ္ပြါးေနရသလဲ ဆိုတာကသာ အဓိက က်ျပီး ဘာသာေရး [ျပႆနာ] ဟာ သာမညသာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု Zawacki က ဆိုသည္။

ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အမွန္ကုိ မစူးစမ္းဘဲ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ မလိုမုန္းထားစိတ္ ၾကိဳတင္ရွိေနျခင္းႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းတို႔သည္ လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးကုိ ပိတ္ပင္တားဆီးသည့္ ျမန္မာအစုိးရ၏ မူဝါဒမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာသည့္ အသီးအပြင့္ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္သည္ဟု သူက ဆိုသည္။

ထိုမူဝါဒမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း သည္ တရားမွ်တသည္ဟု ထင္ျမင္လာၾကသည္ဟု Zawacki က ဆိုသည္။

AI အဖြဲ႔ ကဲ့သုိ႔ေသာ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔မ်ားက ေထာက္ျပရာတြင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား ႏုိင္ငံသားအျဖစ္မွ ျငင္းဆန္ ထားေသာ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသား အက္ဥပေဒအား ျပင္ဆင္ခဲ့ပါက ျပႆနာအား စတင္ေျဖရွင္းႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ဆုိၾကသည္။

ထုိအေတာအတြင္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္က အယ္လ္ဂ်ာဇီးရား သတင္းဌာနသုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ရာတြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္
ႏုိင္ငံ အေနျဖင့္ အိမ္နီးခ်င္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ထြက္ေျပးလာေသာ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္မ်ားအား ေနာက္ထပ္ လက္မခံႏုိင္
ေတာ့ဟု ဆိုခဲ့သည္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ Sheikh Hasina က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံတြင္ လူဦးေရ အလြန္အမင္းမ်ားျပားေနျပီဟု အေၾကာင္းျပကာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၏ မူဝါဒကို ကာကြယ္ခဲ့သည္။ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ စခန္းတခုတြင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ၃ဝ,ဝဝဝ ခန္႔ ရွိႏွင့္ျပီး ျဖစ္ကာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံအတြင္းတြင္ ခန္႔မွန္းေျခ ႐ုိဟင္ဂ်ာ သံုးသိန္းခန္႔ ရွိေနသည္ဟု ဆိုသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္က ဒုကၡသည္ အားလံုးအား ကူညီရန္မွာ သူ႔ႏုိင္ငံ၏ တာဝန္မဟုတ္ဟု ဆိုခဲ့သည္။