ကမာၻေက်ာ္ေပမယ့္ ျမန္မာ မေက်ာ္တဲ့သူ

မႏၲေလးတကၠသုိလ္ ဘူမိေဗဒဌာနမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဆရာဦးဘေမာ္ဟာ ပုံေတာင္ဂ်ီးဟား ေခၚတဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း သန္း ၄၀ကလူသားရဲ႕ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေမး႐ုိးကုိ စတင္ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ တယ္။ လူသားမ်ားေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ျခင္းဆုိင္ရာ သီအုိရီအေဟာင္းေတြကုိ လည္း ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္ခဲ့တယ္။

ဆရာဦးဘေမာ္ကုိ ကိန္းဘရစ္တကၠသုိလ္က International Man of the Year အျဖစ္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွာ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္သလုိ ႏုိင္ငံတကာ အတၳဳပၸတိၱမွတ္တမ္းျပဳစုရာမွာ ထည့္သြင္းခံရတယ္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက Smitsonian Institute က 50 Great Man of 21 Century လုိ႔ သူ႔ကုိထည့္သြင္း သတ္မွတ္တယ္။ ႏုိင္ငံတကာမွာ ထင္ရွားတဲ့သိပၸံဂ်ာနယ္ေတြျဖစ္တဲ့ Nature တုိ႔ Science တုိ႔လုိေနရာ ေတြမွာ ဆရာဦးဘေမာ္ကသုေတသနေဆာင္းပါးေတြ ေရးသားတာမုိ႔ ႏုိင္ငံတကာကထိပ္တန္းသိပၸံ ပညာရွင္ေလာကက ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳခံရတယ္။

ဝါးလုံးေခါင္းထဲ လသာတယ္လုိ႔ လူေတြေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ဆရာဦးဘေမာ္ကေတာ့ အဲသည္စကားနဲ႔ ေျပာင္းျပန္။ သူကႏုိင္ငံတကာ သိပၸံပညာရွင္ေလာကမွာ ထင္ရွားေပမယ့္ မဆလေခတ္ပညာရွင္နယ္ပယ္ မွာ အေခြအေခါက္ခံရတယ္။ သူ႔လုပ္ရပ္ကုိ လူေတြကသိေပမဲ့ သူ႔ကုိမသိၾကဘူး။

တစ္မနက္မွာေတာ့ မႏၲေလးၿမိဳ႕က ေမာ္ဒန္ဂ်ာနယ္ အထက္ျမန္မာျပည္႐ုံးခဲြကုိ ဦးဘေမာ္ ဆုိက္ကား တစ္စီးစီးၿပီး ေပါက္ခ်လာတယ္။ အသက္က ၈၀ ေက်ာ္ၿပီမုိ႔ က်န္းမာေရးက ခ်ဴခ်ာပုံရတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တုန္းက ပညာရွင္မ်ား၏ ၂၁ ရာစုအေတြးသစ္အျမင္သစ္စာအုပ္ကုိ ေရးဖုိ႔ ဆရာဦးဘေမာ္ကုိ ကၽြန္ေတာ္အင္တာဗ်ဴးလုပ္ဖူးေတာ့ အခ်င္းခ်င္းရင္းႏွီးေနၾကပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ႐ုံးခန္းကုိ သူေရာက္လာေတာ့ စကားစျမည္ေျပာျဖစ္ၾကတယ္။ ဆရာက ေတာသား။ သူ႔ငယ္ဘဝကုိ ကၽြန္ေတာ္ကေမးတယ္။
'ကၽြန္ေတာ့္ကုိေမြးတာက မုံရြာၿမိဳ႕နယ္ ၾကာပုိင္ရြာ၊ အမွန္အတုိင္းေျပာရရင္ ဂ်ပန္ေခတ္တစ္ေခတ္လုံး ကၽြန္ေတာ္ေက်ာင္းမေနရဘူး၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းလုိက္တာ၊ အေဖကလယ္သမား၊ ကၽြန္ေတာ္က အေဖနဲ႔ လယ္ထဲလုိက္ရတယ္၊ ပ်ဳိးပင္ေတြထမ္းေပးရတယ္၊ တစ္ခါေတာ့ ကတြတ္ေပါက္နား ပ်ဳိးစည္း ေတြထမ္းရင္း လဲက်တယ္၊ အေဖ့ကုိ ကၽြန္ေတာ္ ေတာင္သူေတာ့မလုပ္ပါရေစနဲ႔ေတာ့၊ ပညာပဲသင္ပါရေစလုိ႔ ေျပာလုိက္တယ္'
ဆရာဦးဘေမာ္ အဲဒီအခ်ိန္က ကတြတ္ေပါက္နားမွာ လဲက်လုိက္တာ အားလုံးအတြက္ ကံေကာင္းတာပဲလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေတြးလုိက္မိပါတယ္။

'ဂ်ပန္ေခတ္ကုန္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ၁၀ ႏွစ္သား၊ ကၽြန္ေတာ့္ဘႀကီး အထက္တန္းျပဆရာႀကီး ဦးစုိးေဖ က မုံရြာေခၚၿပီး ပညာသင္ေပးတာ၊ ကၽြန္ေတာ္ကစာလုိက္ႏုိင္ေတာ့ ငါးတန္းကစထားေပးတယ္၊ တစ္ႏွစ္တည္းနဲ႔ ငါးတန္းေအာင္တယ္'

'ေအာင္ေတာ့' လုိ႔ကၽြန္ေတာ္က စကားေထာက္ေပးပါတယ္။

'ကၽြန္ေတာ့္အေဖက ေခ်ာင္ဦးသားဆုိေတာ့ ေျခာက္တန္းကကုိးတန္းအထိ ေခ်ာင္းဦး State High School မွာေနတယ္၊ ကုိးတန္းမွာ မုံရြာ ဦးေမာင္ေမာင္ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းေျပာင္းတက္တယ္၊ ဆယ္ တန္းေအာင္တယ္၊ တစ္ႏွစ္တည္းနဲ႔ေအာင္တာပါ'
'တကၠသုိလ္ဆက္တက္ေတာ့'
'မႏၲေလးတကၠသုိလ္မွာ ႏွစ္ႏွစ္တက္တယ္၊ မႏၲေလးတကၠသုိလ္မွာ ဘူမိေဗဒသင္မယ့္ ဆရာမရွိလုိ႔ ရန္ကုန္ေျပာင္းတယ္'
'အဲဒီအခ်ိန္က ဘူမိေဗဒကေခတ္မစားေသးဘူး၊ ဘာေၾကာင့္ဆရာက စိတ္ဝင္စားရတာလဲ'
'သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ဘူမိေဗဒယူတယ္၊ သူငယ္ခ်င္းယူတဲ့ဘာသာကုိ လုိက္ယူတဲ့သေဘာပါပဲ'
ဆရာဦးဘေမာ္က ႐ုိး႐ုိးသားသားပဲ ေျပာတယ္။ တကၠသုိလ္တက္ဖုိ႔ ရန္ကုန္မွာေနထုိင္ပုံကုိ ကၽြန္ေတာ္ ကေမးတယ္။
'ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ ခဏေနတယ္၊ ေနာက္က်သူငယ္ခ်င္းကုိဘုိနီေနတဲ့ သထုံေဟာမွာေနတယ္၊ အမွန္အတုိင္း ေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ခုိးေနတာတစ္ေယာက္ စာအေဆာင္ေၾကးသြင္းၿပီး က်န္တဲ့ သူကကပ္ေနတာ၊ ထမင္းေတာ့အျပင္မွာ ဝယ္စားတာေပါ့'
ကၽြန္ေတာ္က ဆရာ့ေနာက္ခံဘ႑ာေရးကုိ ေမးတယ္။
'ကၽြန္ေတာ္အဘြားက ခ်မ္းသာတယ္၊ လယ္ေတြရွိတယ္၊ လယ္ေတြေရာင္းေပးႏုိင္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွာစတုိင္ပင္လဲရတယ္'
'ဆရာႀကီးရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းလဲ ဘူမိေဗဒဘဲြ႕ပဲရသလား'
'သူက Chemistry မလုိက္ႏုိင္လုိ႔ Geography ေျပာင္းယူတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္က မခံခ်င္တဲ့စိတ္ရွိတယ္၊ ဓာတုေဗဒေၾကာင့္ စာေမးပဲြက်ရမွာလားဆိုၿပီး ဖိႀကိဳးစားတယ္၊ စာေမးပဲြမွာ objective question (ဓမၼ ဓိ႒ာန္ေမးခြန္း) ၁၀၀ ေမးရင္ ကၽြန္ေတာ္က ၁၀၀ လုံးမွန္တယ္၊ ၁၉၆၀ ခုမွာ ဘီအက္စ္စီဘဲြ႕ရတယ္'
'ဆရာႀကီး ဘီအက္စ္စီဘဲြ႕ရေတာ့ ဘာဆက္လုပ္သလဲ'
'ကၽြန္ေတာ္က အဲဒီအခ်ိန္မွာ အိမ္ေထာင္က်ေနၿပီ၊ ၁၉၆၀ ခုဇန္နဝါရီ ၂ ရက္ေန႔မွာ အိမ္ေထာင္က် တယ္၊ အိမ္ေထာင္ဖက္က မႏၲေလးေဆး႐ုံႀကီးက စစၥတာ ေဒၚေအးစီ၊ စာေမးပဲြေအာင္စာရင္းလဲ ထြက္ ေရာ က်ဴတာလုပ္ခ်င္တယ္လုိ႔ ေလွ်ာက္လႊာေရးတင္လုိက္တာ၊ ေနာက္ေန႔က် ခန္႔စာထြက္လာေရာ၊ ကၽြန္ေတာ္ ဒါေလာက္ျမန္မယ္မထင္ဘူး'
'တကၠသုိလ္မွာ ဆရာလုပ္ရင္း အမ္အက္စ္စီ ဆက္တက္တာလား'
'ကြာလီဖုိင္း requirement (လုိအပ္တဲ့ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္) ျပည့္ေအာင္ ႏွစ္ႏွစ္တက္ရတယ္၊ requirement ျဖစ္ေတာ့ thesis (ဘဲြ႕အတြက္ သုေတသနစာတမ္း) တင္ရတယ္၊ ၁၉၆၈ ခုမွာ အမ္အက္စ္စီရတယ္၊ ကြာလီဖုိင္းအၿပီး ၁၉၆၅-၆၆ ခုမွာ မေကြးေကာလိပ္မွာ ဘူမိေဗဒဌာန အသစ္ဖြင့္ ေတာ့ ဌာနမွဴးအေနနဲ႔ ပုိ႔လုိက္တယ္'
'ဆရာႀကီးက် သုေတသန အလုပ္ေတြကုိ ဘယ္လုိဝါသနာပါခဲ့တာလဲ'
'ကၽြန္ေတာ္ မေကြးေရာက္ေတာ့ မေကြးနားက ေရနံထြက္တဲ့ဖလန္းညိဳဆုိတာရွိတယ္၊ အဲဒီမွာ ေရနံ ထြက္တဲ့ ေက်ာက္ေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာတာ၊ ကၽြန္ေတာ္က ငယ္ငယ္တုန္းကတည္းက သုေတ သနဝါသနာပါတာ၊ ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတာ စာတမ္းေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ရွိတယ္၊ မေကြးမွာတုန္းက သစ္ရာေကာက္ကုိလဲ သြားေလ့လာတယ္၊ ေရွးဆင္၊ အေစာဆုံးဆင္ေပါ့၊ အဲဒီဆင္ရဲ႕ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ ႂကြင္းေတြကုိ ေတြ႕တယ္'
မေကြးေဒသကုိသြားခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ မိတ္ေဆြအခ်ဳိ႕လည္း ယခုေလာေလာဆယ္ပဲ အလြန္ႀကီးတဲ့ ဆင္အံေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းႀကီးေတြကုိ ရွာေဖြရရွိခဲ့တယ္။ အေစာဆုံးဆင္ေပါ့့။ အင္မတန္ႀကီးမားတဲ့ သြားႀကီးေတြနဲ႔ ေမး႐ုိးကုိေတြ႕တာျဖစ္တယ္။ သူကေတာ့ဒါဟာ ကမာၻဦးကာလက ဒုိင္ႏုိေဆာရဲ႕ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းလုိ႔ထင္တယ္။ ဆရာႀကီးကုိေမးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆင္ပဲလုိ႔ျပန္ေျဖတယ္။
'ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္း ဘာသာရပ္ကုိ ေလ့လာဖုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေနထုိင္တဲ့ပညာရွင္တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ စာအုပ္စာတမ္းလဲ ျပည့္ျပည့္စုံစုံမရွိဘူး၊ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာတာေတြကုိ သက္တမ္းေတြ ဆုံးျဖတ္ဖုိ႔ ဓာတ္ခဲြခန္းလဲအဆင့္မီမီရွိတာ မဟုတ္ဘူး၊ ဆရာႀကီးဘယ္လုိလုပ္သလဲ'
ဆရာဦးဘေမာ္က ရယ္ေမာတယ္။ ၿပီးမွ ဆက္ေျပာတယ္။
'ခင္ဗ်ားေသေသခ်ာခ်ာမွတ္ထား၊ MGSI-Memorial of Geological Survey of India ရယ္၊ RGSI-Record of Geogical Survey of India ကျမန္မာျပည္နဲ႔ အိႏိၵယမွာ ေလ့လာထားတဲ့ paper (သုေတသနစာတမ္း) ၁၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ရွိတယ္၊ ရွိသင့္သေလာက္ ဒီမွာရွိတယ္၊ ေလ့လာႏုိင္တယ္'
'သက္တမ္းဓာတ္ခဲြတာ'
'ျမန္မာျပည္မွာ ေလ့လာလာၿပီး specimen (နမူနာပစၥည္း) ကုိ အိႏိၵယမွာ တစ္ခုထားတယ္၊ လန္ဒန္မွာ တစ္ခုရထားတယ္၊ အဲဒါေတြကုိ သက္တမ္းခဲြျခားေလ့လာတယ္'
'ဆရာႀကီး ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေတြ႕ပုံကုိ ေျပာပါဦး'
ဆရာဦးဘေမာ္က သူ႔ပခုံးကုိေက်ာ္ၿပီး ဘယ္ညာၾကည့္တယ္၊ ခုေနေျပာလုိ႔ သိပ္ကိစၥရွိမယ္မထင္ပါဘူး လုိ႔ စကားခံၿပီးမွဆက္ေျပာတယ္။
'၁၉၂၇ ခုက အဂၤလန္က ေဒါက္တာဘလက္ဂရင္းဆုိတာက ပုံေတာင္ပုံညာေဒသ ဖန္ကန္ရြာအနီးမွာ စေတြ႕ဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ complete (ျပည့္စုံမႈ) မျဖစ္ဘူး၊ ျပင္သစ္ေတြ၊ အေမရိကန္ေတြက မျပည့္စုံလုိ႔ လက္မခံဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္က ေဒါက္တာဆဲဗစ္က သူ႔တပည့္ Dr.RL Ciochol (ေဒါက္တာစီ ရဟန္း) ကုိ ေတြ႕ေအာင္ရွာပါလုိ႔ လႊတ္တယ္'
'သူနဲ႔အတူတဲြၿပီး ရွာၾကရတာေပါ့'
'၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္က ေဒါက္တာစီရဟန္းလာေလ့လာတယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္လာဆက္သြယ္ တယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဒါက ဘာမွ်မခက္ဘူး၊ ပုံေတာင္ formation (ေျမသားျဖစ္ေပၚမႈပုံစံ) ဆုိတာ က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၀ ကပုံစံ၊ ဒီေကာင္ေတြ ရွိႏုိင္တဲ့ေျမအမ်ဳိးအစားဆုိတာ သိတာေပါ့'
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔႐ုံးက မသဲႏုရင္က ဆရာဦးဘေမာ္ေရွ႕ကစားပဲြေပၚမွာ ေကာ္ဖီ၊ ေရေႏြးၾကမ္းေတြလာခ် ၿပီး ဧည့္ခံတယ္၊ ဆရာႀကီးကလဲ ေျပာရတာ အာေျခာက္ပုံရတယ္။ ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္ပါတယ္။
'ေက်ာ႐ုိးရွိသတၱဝါေတြရွိႏုိင္တာ ကၽြန္ေတာ္သိတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ (ဘူမိေဗဒ) ဌာနကလဲ လႊတ္တယ္၊ လူမုိက္ႏွင္းေတာတုိးထည့္လုိက္တာနဲ႔ တူပါတယ္'
ဆရာဦးဘေမာ္က ေျပာရင္းၿပံဳးတယ္။
'အဲဒီေဒသက တစ္ခ်ိန္က အလံနီကြန္ျမဴနစ္ေတြ စုိးမုိးခဲ့တဲ့ေနရာ၊ ကာရန္မေတာ္ရင္ ေျမျမဳပ္မုိင္းတက္ နင္းမိၿပီး ေျခေထာက္ျပတ္ႏုိင္တယ္၊ ေတာေတြ ေတာင္ေတြထဲ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ သြားတာပဲ'
'ဘယ္ကုိသြားတာလဲ'
'အရင္ကေတြ႕ဖူးတဲ့ လက္စရွိတဲ့ဖန္ကန္ရြာကုိ သြားတယ္၊ ဖန္ကန္ရြညေတာင္ဘက္မွာ clay deposit (အနည္က်ေက်ာက္ ရႊံ႕ေစးေတြ) ေတြ႕တယ္၊ အဲဒီမွာ အရပ္အေခၚကေတာ့ က်စ္ေခ်ာင္လုိ႔ေခၚတယ္၊ ဒီမွာဒါမ်ဳိးေတြ႕တယ္၊ အျခားဘယ္ေနရာရွိေသးလဲ၊ ဒါမ်ဳိးက်စ္ရွိတဲ့ေနရာေတြလုိက္ျပပါလုိ႔ ရြာသားေတြ ကုိခုိင္းေတာ့လဲ ကန္ရြာ လယ္ဒါးမရြာ၊ ေနာက္ေန႔မုိးေကာင္းရြာနားမွာ ေတြ႕တယ္'
'မုိးေကာင္းရြာနားမွာ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းကုိေတြ႕ေတာ့ ဒါကအလြန္အေရးႀကီးတဲ့ဟာ၊ သက္တမ္းႏွစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာက ဆုိတာေတြ႕ေတြ႕ခ်င္း ဆုံးျဖတ္လုိ႔ရသလား'
'ေျပာႏုိင္တာေပါ့၊ သူ႔ေျမ formation ကႏွစ္သန္း ၄၀၊ ဒီထဲကေတြ႕တာမုိ႔ သက္တမ္းက ဒါေလာက္ၾကာ ၿပီလုိ႔ တန္းေျပာႏုိင္တယ္၊ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမွာ molar (အံသြား) သုံးေခ်ာင္းပါတယ္၊ pre-mola ကသုံးေခ်ာင္းပါတယ္။ လူနဲ႔ႏြယ္တာက pre-mola ႏွစ္ေခ်ာင္းပဲပါတာ၊ အံသြားေတြက အဆင့္ ျမင့္ေရာအဆင့္နိမ့္ေရာနဲ႔တူလို႔ အကုန္လုံးကလက္ခံတာ'
'ကမာၻမွာေတြ႕ခဲ့သမွ်ထဲမွာ ဒါကသက္တမ္းအၾကာဆုံးလုိ႔ ေျပာႏုိင္တာေပါ့'
'ေျပာႏိုင္တာေပါ့၊ အာဖရိကမွာေတြ႕တဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းက သက္တမ္း ၂၈ သန္းပဲရွိေသးတာ၊ က်ဳပ္တုိ႔က သန္း ၄၀ ဆိုေတာ့ အေစာဆုံးပဲဆုိတာသိၿပီ'
'ေဒါက္တာစီရဟန္းကေတာ့ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းနမူနာယူသြားေသးသလား'
'မယူဘူး၊ plaster cast (ပလပ္စတစ္ပုံစံတူ) ပဲလုပ္ေပးလုိက္တာ၊ သူ႔ဆရာကုိျပေတာ့ ေတြ႕ၿပီကြဆုိၿပီး သူ႔ဆရာက ခ်က္ခ်င္းလုိက္လာတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ကလဲ ကၽြန္ေတာ့္ဆီမွာရွိတာကုိ ျပေပးလုိက္တယ္၊ ခုေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာ National Treasure ဆုိၿပီး အမ်ဳိးသားျပတုိက္မွာ ဖန္ေပါင္းေခ်ာင္ေလးနဲ႔ ျပထားတယ္ေျပာတာပဲ'
'အဲဒီေတြ႕ရွိခ်က္အေပၚႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တုံ႔ျပန္ခ်က္ကုိ ေျပာပါဦး'
'ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စာတမ္းဖတ္တယ္၊ စာတမ္းကုိ ဟုိ (အေမရိကန္) လဲပုိ႔တယ္၊ Science ဂ်ာနယ္က cover story ဆုိၿပီးထည့္တယ္'
'ဆရာႀကီးကုိ ႏုိင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳ ဂုဏ္ျပဳေနၾကတဲ့အခ်ိန္၊ ျပည္တြင္းက တကၠသုိလ္ေလာ ကမွာေတာ့ အတုိက္အခုိက္ေတြခံရတယ္လုိ႔ ၾကားဖူးပါတယ္'
'ခံရတာေပါ့၊ ဒီလုိလုပ္ရေကာင္းလားလုိ႔ ပါေမာကၡက အစည္းအေဝးထဲမွာ ေငါက္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္ခံခ်င္ပါ့မလဲ'
'ဆရာႀကီးရဲ႕ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းကုိ ေတြ႕ရွိခ်က္က သိပၸံေလာကအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အက်ဳိးမ်ားသလဲ'
'ဒါဝင္ရဲ႕ Evolution Theory (လူသားဆင့္ကဲျဖစ္တည္ေျပာင္းလဲလာျခင္း အယူအဆ) မွာ missing link (ကြင္းဆက္ျပတ္ေနတဲ့အခ်က္အလက္) ေတြကုိ ျဖည့္ႏုိင္တယ္၊ ျမန္မာေတြဟာ မြန္ဂုိလီယား ေတာင္ေပၚေဒသကေန ေျမျပန္႔ကုိ ဆင္းလာတယ္ဆုိတဲ့ Migration Theory (လူသားမ်ား တစ္ေနရာ မွ တစ္ေနရာသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာျခင္း အယူအဆ) လဲပ်က္သြားတယ္၊ ဒီကေနမွ လူေတြျပန္သြားတဲ့ Divergent Theory (ခဲြျဖာထြက္ျခင္းအယူအဆ) ကုိ ကမန္ေတာ္စာတမ္းေရးတယ္'
'အဲဒီလုိအေၾကာင္းအရာေတြ ႏုိင္ငံတကာပညာရွင္ေတြဘက္က တု႔ံျပန္မႈေကာ'
'ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေတြ႕ရွိမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာက မႏုႆေဗဒပါေမာကၡ ၄၀ က ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳစာကုိ လက္မွတ္ထုိးၿပီး ပုိ႔ေပးၾကတယ္၊ Drivergent Theory နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာတမ္းကုိ ဆန္ဖရန္စစ္စကုိတကၠသုိလ္က ပါေမာကၡဂ်က္ဗလြန္စကီက သိပ္သေဘာက်တာ၊ ကၽြန္ေတာ္က Bioseen horse အေၾကာင္းလဲေရးတယ္၊ ဥေရာပတုိက္သားေတြက အာရွမွာ အရင္ကျမင္းမရွိဘူးလုိ႔ ယူဆတာ၊ ကၽြန္ေတာ္က သာစည္နယ္က လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္သန္းေပါင္း ၁၄ သန္းကျမင္းရဲ႕ေမး႐ုိးနဲ႔သြားကုိ ေတြ႕တာနဲ႔ေရးတာ၊ ဥေရာပတုိက္သားေတြရဲ႕ အယူအဆပ်က္သြားတယ္'
'ဆရာႀကီးေမြးဖြားခဲ့တာက ေက်းရြာ၊ မိဘကလယ္သမား၊ ဆရာႀကီးဘာေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကုိ ေရာက္လာတာလဲ'
'ဘူမိေဗဒဌာနမွာ ႏုိင္ငံတကာစာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္၊ က်ဳပ္ကထုတ္ထုတ္ဖတ္တယ္၊ ဘာ ေၾကာင့္ဖတ္တာလဲဆုိရင္ သူတုိ႔လုိကုိယ္လဲ တတ္သင့္တယ္ထင္လုိ႔၊ စာဖတ္တဲ့သူနဲ႔ မဖတ္တဲ့သူ ႏွစ္ၾကာလာေတာ့ စာဖတ္တဲ့လူက တုိးတက္တာေပါ့'

ေမာ္ဒန္သတင္းဂ်ာနယ္
အမွတ္(၃၇၂)၊ ၾသဂုတ္ ၃၀၊ ၂၀၁၃
မူရင္း ၀ံသာႏု