ဂ်ာနယ္လစ္နဲ႔က်င့္၀တ္(၅)၊ သတင္းဓာတ္ပံုဆုိင္ရာက်င့္၀တ္

၁၉၇၂ ခုႏႇစ္၊ ဇြန္လ ၈ ရက္ေန႔က ေလေၾကာင္းမႇ napalm သံုးတုိက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ေျပးလႊားေနၾကသည့္ ဗီယက္နမ္ ကေလးငယ္မ်ား၊ အ၀တ္မပါ ဗလာထီးေျပးလႊားေနသည့္ ကေလးငယ္မႇာ ကိုးႏႇစ္အရြယ္ Kim Phuc ျဖစ္သည္။ ဓာတ္ပံုကို ေအပီဓာတ္ပံုဆရာ Nick Ut က ႐ိုက္ကူးခဲ့ၿပီး နယူးေယာက္တိုင္းမ္က မ်က္ႏႇာဖံုးတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ဓာတ္ပံုတစ္ပံုဟာ စကားလံုးတစ္ေထာင္နဲ႔ ညီတယ္လုိ႔ ဆိုၾကတယ္။ ပံုရိပ္ေတြ၊ ဓာတ္ပံုေတြဟာ အားေ ကာင္းတဲ့ ဆက္သြယ္မႈ ပံုစံတစ္ခုပါ။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္မႇာေပါ့။ ဓာတ္ပံုတစ္ပံုဟာ ျဖစ္စဥ္တစ္ခု၊ လူတစ္ေယာက္ ဘာလဲ၊ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကို အက်ဥ္းခ်ဳံး ေျပာႏုိင္သလို  စာနဲ႔ေျပာတာထက္ ပိုထိေ ရာက္တဲ့ သတင္းစကားကိုလည္း ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ ဓာတ္ပံုပညာဟာ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘာ သာစကား မတူမႈဆိုတဲ့ အတားအဆီးေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဘ၀ျဖစ္စဥ္ေတြကို မႇတ္တမ္းတင္ သက္ေသ ခံတဲ့အတတ္ပညာလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

သတင္းဓာတ္ပံုနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်င့္၀တ္ပိုင္းအရ ေျပာစရာ အခ်က္က သံုးခ်က္ရႇိပါတယ္။ ပထမ ဆံုးအခ်က္က ဓာတ္ပံုေတြကို ျပင္ဆင္၊ ျပဳျပင္ေဖာ္ျပမႈပါ။ ဒုတိယအခ်က္က တစ္ပါးသူရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္ တာ လံုျခံဳမႈကို ၿခိဳးေဖာက္ရာ ေရာက္၊ မေရာက္ ဆိုတာျဖစ္ၿပီး တတိယအခ်က္က ေတာ့ ဓာတ္ပံုေတြဟာ ႐ုန္႔ရင္း ၾကမ္းတမ္းမႈရႇိ၊ မရိႇ၊ ေဖာ္ျပရန္ သင့္၊ မသင့္္ ဆိုတာပါ။

တိုင္းမ္မဂၢဇင္းက ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္ ၾသဂုတ္လအတြင္းက မ်က္ႏႇာဖံုးတင္ခဲ့သည့္ တာလီဘန္တို႔က ႏႇာေခါင္းႏႇင့္ နားရြက္မ်ား ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့သည့္ အာဖဂန္မိန္းကေလးပံုျဖစ္သည္

ဓာတ္ပံုမ်ားကို ျပင္ဆင္၊ ျပဳျပင္ေဖာ္ျပမႈ

ပံု အရည္အေသြးေကာင္းေအာင္ အလင္းအေမႇာင္ကို ႐ိုက္ကူးစဥ္က အျပင္မႇာ ရႇိေနခဲ့တဲ့ ပကတိ အေန အထားအတုိင္းျဖစ္ေအာင္ အလင္းအေမႇာင္ ခ်ိန္ျပင္ဆင္မႈကေတာ့ လက္ခံႏုိင္ ဖြယ္အေနအထားပါ။ ပံုကိုလိုတဲ့အပိုင္းကို ျဖတ္သံုးတာ။ အဲဒီမႇာ ႏႇစ္ခ်က္ရႇိပါတယ္။ ဓာတ္ပံု႐ိုက္လာတုန္းက တုိက္ငါးလံုးပါတယ္။ ကိုယ္ျပခ်င္တာက ဒီဖက္က ႏႇစ္တုိက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ အဲဒီႏႇစ္တုိက္ ပါတဲ့အထိပဲ ေထာင့္မႇန္ က် ျဖတ္ၿပီးေဖာ္ျ ပတာမ်ဳိးကေတာ့ ျပႆနာမရႇိပါဘူး။ လူ ၁၀ ေယာက္မႇာ ကိုယ္က ဒီသုံးေယာက္ပံု ပံုသံုးခ်င္တယ္၊ ဒီသံုးေ ယာက္ပံုအထိပဲ ေထာင့္ မႇန္က် ျဖတ္(crop)လုပ္ၿပီးထည့္တာ ဆိုရင္ေရာ။ အဲဒီမႇာ ရႇိတဲ့ျပႆနာက သေဘာ႐ိုး၊ မ႐ိုးပါ။ ဟိုလူေတြျဖင့္မပါဘဲ ဒီလူေတြဘဲ ပါတယ္ဆိုတာမ်ဳိးျပခ်င္တဲ့ သေဘာဆိုရင္ေတာ့ က်င့္၀တ္နဲ႔ မညီပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ ဒီလူသံုးေယာက္ပံုပဲ ထည့္တာကေတာ့ ျပႆနာမရႇိပါဘူး။ ဒီလူတစ္ေယာက္နဲ႔ပဲဆုိင္တဲ့ သတင္းမို႔လို႔ ဒီလူ႔ပံုကိုပဲလႇီးသံုးတာဆိုရင္လည္း ဒီလူကို ႏုသြားေအာင္၊ 

ရင့္သြားေ အာင္ တမင္သက္သက္ မျပင္ဆင္ရင္ ျပႆနာမရႇိပါဘူး။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ဓာတ္ပံု ေတြေရာၿပီး၊ ေပါင္းၿပီး ေဖာ္ျပတာပါ။ အဲဒီမႇာလည္း လူ ၁၀ ေယာက္အေၾကာင္း (ဥပမာ၊အခ်မ္းသာဆံုး ပုဂၢိဳလ္၁၀ ဦး) ေရးလို႔ ဒီလူ ၁၀ ေယာက္ပံု ေပါင္းထား တယ္၊ ေပါင္းထားတယ္ ဆုိတဲ့အခ်က္လည္း ေပၚလြင္တယ္၊ တျခားေထြေထြရာရာ သေဘာလည္း မရႇိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ျပႆ နာမရႇိပါဘူး။ ေပါင္းစပ္ၿပီး Graphic အသြင္လုပ္ထားတယ္ဆိုရင္လည္း အဲဒါေပၚလြင္ရပါမယ္။
ျပင္ဆင္ျပဳျပင္မႈအပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လက္မခံၾကတဲ့ က်င့္၀တ္နဲ႔ မညီဘူးလို႔ ယူဆၾကတဲ့ကိစၥေတြ ရႇိပါ တယ္။  ဓာတ္ပံုေတြကို ေပါင္းၿပီး ဓာတ္ပံုတစ္ခု၊ ျမင္ကြင္းတစ္ခုတည္းလုိ႔ထင္ရေအာင္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ေဖာ္ျပတာဟာ ဘယ္လို ရည္ရြယ္မႈပဲျဖစ္ျဖစ္ က်င့္၀တ္နဲ႔ မညီပါဘူး။

ဓာတ္ပံုမႇာ မပါတဲ့အခ်က္ေတြ ဖန္တီးယူ ထည့္ေပါင္းတာဟာလည္း လံုး၀ မလုပ္သင့္တဲ့ကိစၥပါ။ အနီး စပ္ဆံုးျဖစ္စဥ္အေနနဲ႔ ၂၀၀၆ ခုႏႇစ္မႇာ အစၥေရးက လက္ဘႏြန္ ေဘရြတ္ၿမိဳ႕ကို ၀င္တုိက္ တဲ့ဓာတ္ပံုပါ။ ေဘရြတ္ၿမိဳ႕ေကာင္းကင္ယံက မီးခိုးလံုးေတြ ရႇိတာထက္မ်ားေအာင္ ဓာတ္ပံု သတင္း ေထာက္ က ပြားထားတဲ့အတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ခံခဲ့ရၿပီး အဲဒီပံုေနရာမႇာ မူရင္းပံုအမႇန္ကို အစားထိုး ျပန္ လည္ေဖာ္ျပၿပီး ေတာင္းပန္ခဲ့ရပါတယ္။

 ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္အတြင္းက ႐ိုက္တာသတင္းဌာနက တင္ခဲ့သည့္ ဓာတ္ပံုျဖစ္သည္။ မူလတင္ခဲ့သည့္ ဓာတ္ပံု(၀ဲ) ပံုတြင္ ေနာက္ပိုင္း တြင္ ေတာင္းပန္ၿပီးေနာက္ ျပန္တင္ေပး သည့္ ပံု(ယာပံု)တြင္ပါရႇိေသာ လက္ယာကဘက္ေထာင့္တြင္ ထြက္ေနသည့္ ဓားႏႇင့္ ေသြးကြက္ကို ဖယ္ရႇားထားသည္ကို ေတြ႔ႏုိင္သည္ (ေသြးကြက္မႇာ အျဖဴအမည္းတြင္ ေပၚရန္ခဲယဥ္းေသာေၾကာင့္ ၀ိုင္းျပထားသည္)

ဓာတ္ပံုထဲမႇာပါတဲ့ ပံုရိပ္အခ်ဳိ႕ကို ဖယ္ရႇားျဖတ္ေတာက္တဲ့ ကိစၥဟာလည္း အျငင္းပြားၾကတဲ့ ကိစၥပါ။ ဓာတ္ပံု မႇာ မဆုိင္တဲ့ လက္တစ္ဖက္က ပါေနမယ္၊ ႀကိဳးတန္းတစ္ခုက ႐ႈပ္ေနမယ္ဆိုရင္ ဖယ္ထုတ္ ၿပီး ျပင္ပစ္တယ္ဆိုတာမ်ဳိးက လုပ္မိတတ္ၾကပါတယ္။ တျခားရည္ရြယ္ခ်က္ မရႇိခဲ့ဘူးဆိုရင္ေတာင္မႇာ ဒီကိစၥ က လည္း က်င့္၀တ္နဲ႔ညီတယ္လို႔ မေျပာႏုိင္တာ ေသခ်ာပါတယ္။ အဲဒီလို ဖယ္ရႇားျဖတ္ေတာက္ မႈေၾကာင့္ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ဖူးလို႔ပါ။ အနီးစပ္ဆံုး ဥပမာကေတာ့ အစၥေရးက ဂါဇာကမ္းေျမာင္ကို ပိတ္ ဆို႔ထား စဥ္မႇာ တူရကီအေျခစိုက္ အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔ရဲ႕ သေဘၤာအုပ္စုက ပိတ္ဆို႔မႈကို ေက်ာ္လႊားၿပီး ၀င္ေရာက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားစဥ္က ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၀ တုန္းကျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီျဖစ္စဥ္မႇာ အစၥေရး ကြန္မန္ဒိုေတြက အဲဒီသေဘၤာေ တြကို ၀င္စီးခဲ့ၿပီး လူကုိးဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီျဖစ္စဥ္ကို ႐ိုက္တာ သတင္းေထာက္က ႐ိုက္ကူးခဲ့တဲ့ ဓာတ္ပံုမႇာ  အစၥေရးကြန္မန္ဒိုတစ္ေယာက္ သေဘၤာၾကမ္းျပင္မႇာ လဲေနတယ္၊ ေဘးမႇာ၀င္ေရာက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစား တဲ့အဖြဲ႔ထဲကသူေတြက ၀ိုင္းေနတဲ့ပံုပါ။ အဲဒီပံုမႇာ ေဘးက လက္တစ္ဖက္နဲ႔ အဲဒီလက္မႇာ ကိုင္ထားတဲ့ဓားကို ဖ်က္ထားတယ္၊ ေသြးစ ေသြးနေတြကို ေဖ်ာက္ထားတယ္ဆိုတာကို အေမရိကန္ ဘေလာ့ ဂါတစ္ ဦးက ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီအတြက္လည္း ႐ိုက္တာက ေတာင္းပန္ခဲ့ရၿပီး ႏုိင္ငံေရး ရည္ရြယ္ ခ်က္မရႇိေၾကာင္းပါ ရႇင္းလင္းခဲ့ရပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခ်က္က ဓာတ္ပံုမႇာ ဖံုးကြယ္ေပးထားတာပါ။ မႈခင္းသတင္းေတြမႇာ အဓိကက်ပါတယ္။ က်ဴးလြန္သူနဲ႔ က်ဴးလြန္ခံရသူရဲ႕ မ်က္ႏႇာကို အမ်ားအားျဖင့္ ဖုံးကြယ္ေပးထားမႈပါ။ က်ဴးလြန္ခံရသူအတြက္က ပိုအေရးပါပါတယ္။ အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတဲ့ မိန္းကေလး တစ္ဦးဆိုရင္ သူ႔မ်က္ႏႇာသာမက သူ႔ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္ပါ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ဖုံးကြယ္ေပးရပါတယ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းနဲ႔ အမ်ားကို မထိခိုက္ေစဘဲ အေကာင္းဘက္ကို ေရာက္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵကဲတဲ့ ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိးဟာ က်င့္၀တ္ပိုင္းအရ အျပစ္လို႔ ေျပာလို႔မရဘူးဆိုတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ မလုိအပ္ဘဲ ျပဴးတူးျပဲတဲ အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္ေစတဲ့ ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိးကိုေတာ့ က်င့္၀တ္နဲ႔ညီတယ္လို႔ ဆိုလုိ႔မရပါဘူး။

တစ္ပါးသူ၏ ကိုယ္ေရးလံုျခံဳမႈကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာ ေရာက္၊မေရာက္

အေ၀းႀကီးထိ ဆြဲႏုိင္တဲ့ မႇန္ဘီးလူေတြ ေပၚလာတာရယ္၊ လူစိတ္၀င္စားေစတဲ့ ပံုေတြ အေပၚ ေတာင္း ဆုိမႈက ျမင့္လာတာရယ္က ကိုယ္ေရး လုံျခံဳမႈ ခ်ဳိးေဖာက္ရာေရာက္၊ မေရာက္ ဆိုတဲ့ကိစၥကို အဓိက က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္လာေစတာပါ။ လူေတြကို သူတုိ႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာအခ်ိန္မႇာ အသိမေပးဘဲ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ယူတာဟာ က်င့္၀တ္နဲ႔ ညီသလား၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ သ႐ုပ္ေဆာင္ေတြ၊ ထင္ရႇားေက်ာ္ၾကားသူေတြရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာကိစၥနဲ႔ ဆိုင္တာေတြကို ဓာတ္ပံု႐ိုက္ယူသင့္သလား။ ဘယ္လို အခ်ိန္မ်ဳိး၊ ဘယ္လိုကိစၥမ်ဳိးဆုိရင္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လံုျခံဳမႈကို ခ်ဳိးေဖာက္ ေႏႇာင့္ ယႇက္ရာ ေရာက္သလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြက စိန္ေခၚေနပါတယ္။

ဒါက လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုခ်င္းဆီနဲ႔ပါ ဆိုင္သြားပါတယ္။ ဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမႇာ ဒီအဆင့္အတန္းေတာ့ အနည္းဆံုးရႇိရမယ္လုိ႔ သတ္မႇတ္ခံထားရတဲ့သူတစ္ဦး၊ တစ္ဖြဲ႔ရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခုဟာ အမ်ားျပည္သူသိသင့္တဲ့ အေနအထားမႇာရႇိတယ္လို႔ ယူဆရတဲ့ အေနအထားရႇိမႇသာ ပင္မ ဂ်ာနယ္ လစ္ဇင္ ေရစီးေၾကာင္းထဲက ဂ်ာနယ္လစ္ေတြက သတင္းဓာတ္ပံုနဲ႔ သတင္းရယူၾကပါတယ္။ ပံုမႇန္အားျ ဖင့္ေ တာ့ မလုပ္ၾကပါဘူး။

ဓာတ္ပံုမ်ားသည္ ႐ုန္႔ရင္း ၾကမ္းတမ္းမႈရႇိ၊မရႇိ၊ ေဖာ္ျပရန္သင့္၊ မသင့္

ကေလးကေန အဘိုးအဘြား အထိ လူတကာရဲ႕ လက္တစ္ကမ္းမႇာ ရႇိေနတတ္တဲ့ သတင္းစာေတြမႇာ ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းတဲ့ ပံုေတြ၊ အရမ္းကို ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္တဲ့ပံုေတြကို ေဖာ္ျပဖုိ႔ မသင့္ဘူးလို႔ ေယဘုယ် သတ္မႇတ္ၾကပါတယ္။ အေထြေထြ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ ရည္ရြယ္တဲ့ သတင္းစာမ်ားဟာ လိင္ပိုင္း ဆုိင္ရာအရ ေပၚလြင္လြန္း၊ ပြင့္လင္းလြန္းတဲ့ပံုေတြကိုပါ ေရႇာင္ရႇားၾကပါတယ္။ သူတို႔ဆီမႇာ အရြယ္ေ ရာက္ၿပီးသူမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္တဲ့ သတင္းစာ၊ မဂၢဇင္းမ်ားကေတာ့ သီးျခားရႇိပါတယ္။

႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းမႈ ရႇိ၊ မရႇိဆိုတာ ပထမဆံုးျဖတ္ရတဲ့ အခ်က္ပါ။  ၿပီးရင္ဆံုးျဖတ္ရမႇာက ေဖာ္ျပဖုိ႔ သင့္၊ မသင့္ဆုိတာပါ။ ဒီအခါမႇာထည့္သြင္းေဖာ္ျပမႈရဲ႕ သေဘာရင္းခံဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။

ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ ကာလတုန္းက ပူလစ္ဇာဆုရပံု တစ္ပံု ရႇိပါတယ္။ Nick Ut ရဲ႕ Napalm Girl ဆိုတဲ့ ပံုပါ။ (ဒီေဆာင္းပါးမႇာ အဲဒီပံုကို ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ယဥ္ေက်းမႈစံႏႈန္းအရ မသင့္ေတာ္ဘူးလုိ႔ ယူဆလုိ႔ ေအာက္ပိုင္းကို အုပ္ၿပီးေဖာ္ျပပါတယ္)။ Napalm ဆိုတာက ေရနံဆီ (ဒါမ မဟုတ္)အလား တူ ေလာင္စာနဲ႔ ေရာ ထားတဲ့ ေကာ္ရည္လိုခြၽဲပစ္တဲ့ အဆီတစ္ခုျဖစ္ၿပီး တိုက္ပြဲမႇာသံုးတဲ့ လက္နက္တစ္ခုပါ။ ဒီလက္နက္နဲ႔ တုိက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ကိုယ္မႇာ အ၀တ္မကပ္ေတာ့တဲ့ မိန္းကေလးငယ္တစ္ေယာက္ အပါအ၀င္ ကေလး ငယ္ေ တြ ေျပးလႊားေနတဲ့ပံုကို နယူးေယာက္တုိင္းမ္ သတင္းစာက မ်က္ႏႇာဖံုးတင္ခဲ့တာပါ။ ဒါဟာ က်င့္၀တ္ ပိုင္းအရ ခက္ခဲတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ပါ။ အရြယ္မေရာက္ေသးသူ(minor) ရဲ႕ လံုးတီးပံု (Nudity) လည္းျဖစ္ သလို ဖတ္႐ႈတဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္လည္း အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္စရာပါ။ ဒီအခ်ိန္မႇာ ခြင့္ျပဳခ်က္ သြားယူလို႔မရေတာ့ ကေလး ငယ္ရဲ႕ ကိုယ္ေရးလံုျခံဳမႈကိုလည္း ခ်ဳိးေဖာက္တဲ့သေဘာ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒီပံုဟာ ပူလစ္ဇာဆု ရခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲရဲ႕ ဆိုးရြားမႈကို အပီျပင္ဆံုး ေဖာ္က်ဴးႏုိင္ခဲ့တဲ့ သတင္းဓာတ္ပံုလည္းျဖစ္ခဲ့သလို ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ အဆံုးသတ္ေရး နယ္ပယ္အသီးသီးက ၀ိုင္း၀န္းေ တာင္းဆုိၾကဖုိ႔လည္း လႈံ႔ေဆာ္ေပးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူ အက်ဳိးစီးပြား အတြက္ တကယ္ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမႇန္၊ စစ္ပြဲရဲ႕ အနိ႒ာ႐ံုကို ေဖာ္ျပဖို႔ ပံုမႇန္ကန္႔သတ္မႈေတြကို ခ်ဳိးဖ်က္ခဲ့ရတာကိုေတာ့ က်င့္ ၀တ္နဲ႔မညီဘူး၊ မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ ေျပာလို႔မရဘူးဆိုတာကို ဒီပံုက သက္ေသျပေနပါတယ္။

လတ္တေလာျဖစ္စဥ္အရ ေျပာရရင္ေတာ့ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္အတြင္းက တုိင္းမ္မ ဂၢဇင္းက ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ႏႇိပ္ စက္ခံရလို႔ ေယာက္်ားဘက္ ေဆြမ်ဳိးေတြဆီကေန ထြက္ေျပးခဲ့တဲ့ အာဖဂန္မိန္းကေလးကို တာလီဘန္ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးက ႏႇာေခါင္းနဲ႔ နာရြက္ေတြျဖတ္လိုက္လို႔ ႐ုပ္ပ်က္ ဆင္းပ်က္ ျဖစ္ေ နတဲ့ပံုပါ။ ဒီပံုႀကီးကို တိုင္းမ္မဂၢဇင္းက မ်က္ႏႇာဖံုးတင္ခဲ့ တာပါ။ တာလီဘန္ေတြလက္ေအာက္မႇာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ဘယ္လိုေန ေနရတယ္ဆိုတာကို ေဖာ္ျပဖို႔အတြက္ ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းတယ္လို႔ ယူဆ ရတဲ့ပံုကို ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ဒီပံုေၾကာင့္ တာလီဘန္ေတြလက္ေအာက္မႇာ ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ ျပန္လည္ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ဖုိ႔ ရန္ပံုေငြထူေထာင္တာေတြ၊ ဒီလိုအျဖစ္မ်ဳိးေတြကမၻာမႇာ ရႇိေနေသး ပါလား၊ မရႇိသင့္ေတာ့တဲ့ကိစၥ၊ တိုက္ဖ်က္သင့္တဲ့ကိစၥပါလားဆိုတဲ့ အသိအျမင္ ပ်ံ႕ႏႇံ႔မႈေတြ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

ျခံဳေျပာရရင္ေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းနဲ႔ အမ်ားကို မထိခိုက္ေစဘဲ အေကာင္းဘက္ကို ေရာက္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵကဲတဲ့ ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိးဟာ က်င့္၀တ္ပိုင္းအရ အျပစ္လို႔ေျပာလို႔ မရဘူးဆိုတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ မလုိ အပ္ဘဲ ျပဴးတူးျပဲတဲ အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္ေစတဲ့ ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိးကိုေတာ့ က်င့္၀တ္နဲ႔ ညီတယ္လို႔ဆိုလုိ႔ မရပါဘူး။

အဓိကက်တာကေတာ့ သတင္းဓာတ္ပံုေတြကို ေဖာ္ျပရာမႇာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ရဲ႕ အေျခခံမူေတြျဖစ္တဲ့ အမႇန္ကို ထုတ္ေဖာ္ျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ရည္ရြယ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ယံုၾကည္ စိတ္ခ်ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိးနဲ႔ တာ၀န္ယူမႈရႇိစြာ လုပ္ေဆာင္ျခင္းဆိုတဲ့ အခ်က္ ေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ေ ဖာ္ျပဖုိ႔ပါပဲ။

သတင္းဓာတ္ပံုဆိုင္ရာ က်င့္၀တ္ပိုင္းေဖာ္ျပမႈမ်ား ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္

• ဓာတ္ပံုဂ်ာနယ္လစ္မ်ားသည္ ၎တုိ႔၏ ဓာတ္ပံုမ်ားႏႇင့္ပတ္သက္ၿပီး ႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္မႈရႇိရမည္။ အမ်ားျပည္သူကို လမ္းလြဲေစႏုိင္ေသာ ဓာတ္ပံုျပင္ဆင္ေဖာ္ျပမႈမ်ဳိး လုပ္မည္မဟုတ္။
• ဓာတ္ပံုကို မြမ္းမံထားမႈရႇိပါက ပံုစာတြင္ ထည့္သြင္း ရႇင္းလင္းပါမည္။
• ျပင္ဆင္ထားသည့္ ပံုျဖစ္ပါက ျပင္ဆင္ဖန္တီးထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ရႇင္းလင္းေဖာ္ျပပါမည္။ 
• Canadian Association of Journalists Ethic Guideline
• ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားသည္ မည္သို႔ေသာအခါတြင္မႇ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယိုပါ အေၾကာင္းအရာကို ပံုဖ်က္ေ ဖာ္ျပျခင္း မျပဳလုပ္သင့္။ နည္းပညာပိုင္းအရ သန္႔စင္ၾကည္လင္ေအာင္လုပ္မႈမႇာမူ ခြင့္ျပဳရ မည္ျဖစ္ သည္။ ေပါင္းစပ္ထားေသာ၊ ဖန္တီးထားေသာ ပံုမ်ားကို (ယင္းသို႔   ေပါင္းစပ္ဖန္တီးထားေ ၾကာင္း)  ေဖာ္ျပေပးရမည္။
• Society of Professional Journalists Code of Ethics
• တိက်ၿပီးပါ၀င္သင့္သည္တုိ႔ အျပည့္အ၀ စံုလင္စြာ ပါ၀င္ရမည္။
• ဓာတ္ပံုကို မြမ္းမံခြင့္အား အလြဲသံုးၿပီး လိုသလုိျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳရ။
• တစ္စံုတစ္ဦး(သို႔မဟုတ္)အစုအဖြဲ႔အလုိက္(မ်ားေစရန္)ပြားယူျခင္း မျပဳရ။
• မႇတ္တမ္းတင္သည့္ အရာအားလံုးကို ေလးစားသမႈရႇိရမည္။ ရာဇ၀တ္မႈ (သို႔မဟုတ္)အနိ႒ာ႐ံုတြင္ ခံစားရသူမ်ားအေပၚ က႐ုဏာထားၿပီး ထိခိုက္နစ္နာႏိုင္ေသာ အရာမ်ားအတြက္ အထူးစဥ္း စားေပးရမည္။
• တစ္ဖက္သားမႏႇစ္သက္ေသာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အေျခအေနမ်ားကို အမ်ားျပည္သူက ျမင္ေတြ႔သိရႇိ ရန္လိုအပ္လြန္းေသာ အေျခအေနမ်ဳိးမႇ တစ္ပါးခ်ဳိးေဖာက္မႇတ္တမ္းတင္ျခင္း မျပဳရ။
• ဓာတ္ပံု႐ိုက္ကူးစဥ္တြင္ပင္ ျဖစ္စဥ္ကို လႊမ္းမိုးလိုေသာ၊ ျပင္ဆင္လိုေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ၀င္ေရာက္ ပတ္သက္ျခင္းမျပဳရ။
• တည္းျဖတ္ရာတြင္ ဓာတ္ပံု၏ ပါ၀င္ေသာအေၾကာင္းအရာႏႇင့္ သတင္းစကား၏ ၀ိေသသလကၡဏာကို (မပ်က္စီးေစရန္)ထိန္းသိမ္းရမည္။ ၾကည့္႐ႈသူကို အလြဲျမင္ေစရန္၊ ႐ိုက္ကူးသည့္အရာကို အလြဲျဖစ္ေစရန္ မည္သည့္ နည္းလမ္းျဖင့္ မႇ မသမာေသာရည္ရြယ္မႈျဖင့္ ေပါင္းထည့္၊ ျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳရ။
• ဓာတ္ပံု႐ိုက္ကူးသည့္ အခိုက္ကာလ၏ ၀ိေသသလကၡဏာကို ေလးစားရမည္။
• National Press Photographers Association(US) Code of Conduct

 Ref;

(1) Ethics for Journalists By Richard Keeble
(2) Photojournalism  By Carolynne Burkholder
(3) Ethics in Photojournalism: Past, Present, and Future By Daniel R. Bersak
(4) Photojournalism :An Ethical Approach By Paul Martin Lester