မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံမ်ား ေျဖရမည့္ ဆီးရီးယား ပုစာၦ

ဆီးရီးယားတြင္ အစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ား အၾကား စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြား ခဲ့သည္မွာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးသူ မ်ားလည္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ သြားခဲ့ကာ လူေပါင္းမ်ားစြာ မွာလည္း အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ ဆီးရီးယား အေရးကို ကုလသမဂၢ၊ အာရပ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တို႔က ၀င္ေရာက္ ေျဖရွင္း ေပးေနေ သာ္လည္း ျပႆ နာမွာ ေျပလည္ သြားျခင္း မရွိဘဲ တုိး၍သာ ဆုိး၀ါး လာသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဤ အေျခအေနတြင္

ကမၻာေပၚရွိ အစၥလာမ္မ်ား စုဖြဲ႕ထားေသာ Origanisation of Islamic Cooperation (OIC) မွာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏုိင္ငံ မကၠာၿမိဳ႕တြင္ အစည္းအေ၀း ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အစည္းအေ၀းတြင္ ဆီးရီးယားကို OIC အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံအျဖစ္မွ ဆုိင္းငံ့ထားလိုက္သည္။ ဤတြင္ဆီးရီးယားအေရးကို OIC အဖြဲ႕အေနျဖင့္ မည္မွ်ထိေရာက္ေအာင္ေျဖရွင္းႏုိင္မည္နည္း၊ OIC အဖြဲ႕တြင္းရွိ အေျခအေနမ်ားမည္သို႔ရွိမည္နည္း စသည္တို႔ကို အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေလ့လာေရးဌာနမွ အႀကီးတန္း သုေတသီ တစ္ဦးျဖစ္သူ Ed Husain ၏ အျမင္မ်ားကိုေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

ေမး : ဘာျဖစ္လို႔ ဒီေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္တယ္လို႔ထင္ပါသလဲ။ ဘယ္ကိစၥ ေတြကို ေဆြးေႏြးၾကမယ္လို႔ထင္ပါ သလဲ။
ေျဖ း ဒီေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္တဲ့ အခ်ိန္အခါ နဲ႔ အေျခအေနက စိတ္၀င္စားစရာလည္း ေကာင္းသလို အေရးလည္း ႀကီးတယ္ဗ်။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲက မြတ္ဆလင္ ဘာဘာ၀င္ ေတြရဲ႕ ရာမဒန္ ဥပုသ္လ ကုန္ခါနီး ေနာက္ဆံုး သံုးရက္မွာ လုပ္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲဆိုေတာ့ တစ္ကမၻာလံုးမွာ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး စိတ္ဓာတ္ေတြႏိႈးၾကား တက္ၾကြေန တဲ့အခ်ိန္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို အရင္ ကေတာ့ ပါကစၥတန္က အစၥလာမာဘတ္ ၿမိဳ႕တို႔၊ တျခားအာရပ္ မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံ ၿမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခုခုမွာပဲ လုပ္ခဲ့တာ။ ဒါေပမဲ့ အခုတစ္ေခါက္ ကိုေတာ့ ေဆာ္ဒီအာေရး ဗီးယားႏုိင္ငံ မကၠာၿမိဳ႕မွာ လုပ္မွာ ဆိုေတာ့ ဒီၿမိဳ႕မွာက ဒီလို အဆင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိးကို ေဆာ္ဒီ အစိုးရ လက္ခံမွပဲ လုပ္လို႔ရတာ မ်ဳိးပါ။ သေဘာကေတာ့ ဒီေဆြးေႏြးပြဲ ကို ေဆာ္ဒီမွ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေဒသတြင္း ေရာ၊ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးမွာ ရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္ အမ်ားစု ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ အေပၚ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားအေနနဲ႔ လႊမ္းမုိးႏုိင္စြမ္း ရလာ ႏုိင္တာေပါ့ဗ်ာ။ မြတ္ဆလင္ေတြ ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္မ ႈရရွိဖို႔၊ မြတ္ဆလင္ေတြ ရဲ႕ စိတ္ႏွလံုးကို သိမ္းပိုက္ႏုိင္ဖို႔နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး အီရန္နဲ႔ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ စစ္ေအးတုိက္ပြဲ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ အခုလို ေဆြးေႏြးပြဲကို ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားမွာ လုပ္ႏုိင္လုိက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ အီရန္ရဲ႕ အဆို သေဘာထားေတြ အေပၚ စိန္ေခၚမႈ ေတြပိုရွိလာႏုိင္တယ္။ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီး ယား ေျပာေနပံုကေတာ့ “ၾကည့္စမ္း၊ ငါတို႔ဟာ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဆြန္နီ မြတ္ဆလင္အမ်ားစုေတြကို ဦးေဆာင္ ႏုိင္တုန္းပဲ” ဆိုၿပီးေတာ့ေပါ့။
ဆီးရီးယားမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡ ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေျပာရရင္ ဆီးရီးယား မွာရွိတဲ့ ဆြန္နီေတြကို မြတ္ဆလင္ မဟုတ္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အာလာ၀ိတ္ ဘာသာ၀င္ ဆီးရီးယား အစိုးရက ေခ်မႈန္း ေနတဲ့အေပၚ ေဆာ္ဒီေတြက စိတ္ဒုကၡ ေရာက္ေနၾကတာပါ။ ေဆာ္ဒီေတြနဲ႔ ဆီးရီးယားေတြက မ်ဳိးႏြယ္အေနနဲ႔ကလည္း အဆက္အစပ္ေတြ ရွိေနၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ေဆာ္ဒီနဲ႔ ဆီးရီးယားေတြရဲ႕ဆက္ဆံေရး က ပုဂၢိဳလ္ေရး သေဘာလို႔ေတာင္ ေျပာလို႔ ရတယ္။ ဒီအစည္းအေ၀းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆီးရီးယားမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြကို မြတ္ဆလင္ အေနနဲ႔ ဘာလုပ္ေနႏုိင္မလဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆီးရီးယား ပဋိပကၡကို တားဆီးႏုိင္စြမ္း မရွိတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ေန OIC အေနနဲ႔ ဘယ္လိုသင္ခန္းစာ မ်ဳိး ရယူၾကမလဲဆိုတာ ေမးခြန္း ထုတ္စရာ ပါပဲ။
ေမး : ဒီ OIC အစည္းအေ၀းကို အီရန္သမၼတ အာမက္ဒီေနဂ်က္လည္း တက္မယ္ေလ။ တကယ္လို႔ ဒီအစည္း အေ၀းမွာ ဆီးရီယားကို OIC အဖြဲ႕၀င္ အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့ ထားမယ္ဆိုရင္ ဆီးရီးယား အစိုးရနဲ႔ အဆင္ေျပတဲ့ အီရန္က ဘယ္လိုမ်ဳိး တု႔ံျပန္ႏုိင္မယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ း ဆီးရီးယားကို OIC အဖြဲ႕၀င္ အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့ထားဖို႔ ကိစၥကုိ OIC အမႈေဆာင္ ေကာင္စီကေတာ့ အတည္ျပဳ ၿပီးၿပီ။ ဒါကို OIC အစည္းအေ၀းမွာ ခ် ျပၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ ယူခ်င္တာပါ။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အီရန္နဲ႔ တျခား ႏုိင္ငံေတြ အၾကားမွာ တင္းမာမႈ ရွိလာႏုိင္ ပါတယ္။ အီရန္ ေထာက္ျပ ႏုိင္တာကေတာ့ အရင္က အီရတ္မွာေရာ၊ ဟိုး အရင္က အီရန္မွာသာမက ဆူဒန္လို ႏုိင္ငံေတြမွာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္ အေပၚ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္တာမ်ဳိးေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္ သူတို႔ကို OIC အဖြဲ႔၀င္ အျဖစ္ကေန ဆုိင္းငံ့တာမ်ဳိး မရွိခဲ့ဘူး။ ဆိုေတာ့ အခုမွ ဆီးရီးယား ကို ဘာလို႔ ဆိုင္းငံ့သလဲ ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာလာႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဆီးရီးယား မွာလည္း အီရန္အျပင္ အျခား မဟာမိတ္ ေတြရွိပါေသးတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္း ပတ္က ဒီလို အစည္းအေ၀းမ်ဳိးကို အီရန္ က လုပ္တုန္းက ဆီးရီးယား အစိုးရကို ေထာက္ခံတဲ့ အျခား မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံေတြ လည္း တက္ၾကပါေသးတယ္။ ပါကစၥတန္ တို႔၊ အီရတ္တို႔ေပါ့။
ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ဆီးရီးယား ကိစၥကေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ျငင္းခံုၾက ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးေတာ့လည္း လက္ေတြ႕အလုပ္ျဖစ္မယ့္ အေျဖမ်ဳိး ထြက္မလာႏုိင္ပါဘူး။ အာရပ္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ကေတာ့ ဆီးရီးယားကို အဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံအျဖစ္ ကေန ဆိုင္းငံ့ထားၿပီး ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ ဘာမွ ထူးထူးျခားျခား ျဖစ္မလာပါဘူး။
ေမး : ဆီးရီးယား ပဋိပကၡက ဘာသာေရး အကြဲ၊ လူမ်ဳိးေရး အကြဲအၿပဲလို႔ ဆိုႏုိင္ေတာ့ ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္ အႏၲရာယ္ ေပးႏုိင္မလဲ ဗ်။ ဆီးရီးယား မီးပြား လြင့္စဥ္တာ ခံရမယ့္ ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြက ဘာေတြျဖစ္ မလဲဗ်။
ေျဖ း ပထမဆံုး မီးပြားလြင့္တာ ထိမယ့္ ႏုိင္ငံကေတာ့ လက္ဘႏြန္ပဲဗ်။ ဆီးရီးယားရဲ႕ မီးပြား လက္ဘႏြန္ကို လြင့္စဥ္သြားတာက ေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ျဖစ္ပါ တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆီးရီးယား ရဲ႕လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ဂိုဏ္းဂဏ ဖြဲ႕စည္းပံုမ်ဳိးဟာ လက္ဘႏြန ္ဖြဲ႕စည္းပံု မ်ဳိးကို ေရာင္ျပန္ ဟပ္ေစပါတယ္။ လက္ဘႏြန္ႏုိင္ငံမွာ ခရစ္ယာန္ေတြ၊ ဆီးရီးယား သမၼတ အာဆတ္လိုလား သူေတြ၊ အာဆတ္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆြန္နီေတြရဲ႕ ပဋိပကၡ ေတြကို ေတြ႕ရၿပီးပါၿပီ။
ေနာက္ၿပီး လက္ဘႏြန္က ဟစ္ဇ ဘိုလာအဖြဲ႕ဆိုရင္လည္း ဆီးရီးယား သမၼတအာဆတ္လိုလားသူေတြပါ။ ဒီေတာ့ လက္ဘႏြန္က ဆီးရီးယားက လြင့္စဥ္မီးပြားကို ပထမဆံုးထိမယ့္ ေနရာ ပါ။ ၿပီးရင္အီရတ္ေနာက္ကပါလာႏုိင္ တယ္။ ေနာက္ၿပီးနယ္ေျမခ်င္းထိေနတဲ့ အီရန္နဲ႔ ဆီးရီးယားတို႔ရဲ႕ ပဋိပကၡကို လည္း ေမ့ထားလို႔မရပါဘူး။ ေနာက္ အစၥေရးနဲ႔ေဂ်ာ္ဒန္ကိုလည္း အတုိင္း အတာတစ္ခုထိ ႐ိုက္ခတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တူရကီလည္းထိႏုိင္တာပဲ။ အျမန္ ဆံုးထိမယ့္ႏုိင္ငံကေတာ့ လက္ဘႏြန္ ပါပဲ။
ေမး း OIC မွာ ဘာသာေရး ဂုိဏ္း ဂဏကေရာ ဘယ္လိုအခန္းကရွိပါ သလဲ။ အထူးသျဖင့္ ဆူဖီအယူ၀ါဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့။
ေျဖ း OIC အဖြဲ႕ဟာ ကမၻာတစ္၀န္း က မြတ္ဆလင္ အစိုးရေတြကို ထင္ဟပ္ ႏုိင္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းပါ။ ဒါေပမဲ့ အယူ ၀ါဒကြဲတဲ့ ႏုိင္ငံ သံုးေလးႏုိင္ငံ ေလာက္ေတာ့ ခၽြင္းခ်က္ ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ OIC အဖြဲ႕ဟာ ကမၻာတစ္၀န္းက ဆြန္နီ မြတ္ဆလင္အမ်ားစုကို ထင္ဟပ္ေစတဲ့ အဖြဲ႕ႀကီးပါ။ ဒီမွာဆြန္နီမဟုတ္တဲ့ အီရန္ တုိဟစ္ဇဘိုလာ အဖြဲ႕တုိ႔ကေတာ့ အေရးပါတဲ့ အဖြဲ႕၀င္ေတြေပါ့။ သူတုိ႔ ကေတာ့ ဒီအယူ၀ါဒ ကြဲျပားမႈကို ကိုင္ၿပီး ကစား ခ်င္တာေပါ့။
ဆူဖီအယူ၀ါဒ ဆုိတာက ဆြန္နီနဲ႔ ရွီးယိုက္ ဘာသာေရး အယူ၀ါဒ ၾကားက အယူ၀ါဒပါ။ ပါကစၥတန္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား တုိ႔မွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္ အမ်ားစုက ဆူဖီ အယူ၀ါဒ ရွိၾကပါတယ္။ ဆုိမာလီယာမွ ဆုိရင္လည္း ဆူဖီ အယူ၀ါဒဘက္ကို ညႊတ္တာပါ။ ဒီေတာ့ ကမၻာ့မြတ္ဆလင္ အမ်ားစုက ဆြန္နီ အယူ၀ါဒကို လက္ခံ ၾကတယ္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ထဲက အမ်ား စုက ဆူဖီ အယူ၀ါဒ အေလ့အထေတြကို က်င့္သံုးၾကတယ္။ အီဂ်စ္မွာ၊ အင္ဒိုနီးရွား မွာဆုိရင္ ဆူဖီ အယူ၀ါဒကို လိုက္နာၾက တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆူဖီ အယူ၀ါဒက ဒီ ေလာက္ႀကီး ဂိုဏ္းဂဏ သေဘာမ်ဳိး မေဆာင္ ပါဘူး။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏုိင္ငံေရးမွာ က ဆြန္နီ၊ ရွီးယိုက္ အယူ၀ါဒကသာ အေရးပါတဲ့ ေနရာမ်ား ရွိေနတာပါ။
ေမး း အီဂ်စ္မွာ မြတ္ဆလင္ ညီအစ္ကိုမ်ား အဖြဲ႕က သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့ ေတာ့ ဒီကိစၥက OIC အဖြဲ႕တြင္း ႏုိင္ငံေရးကို ဘယ္လုိ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိလာႏုိင္သလဲ။
ေျဖ း အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသ တစ္ခုလံုးမွာ အစၥလာမ္မစ္ ပံုစံ တစ္ခုခုကို ေတာ့ ႀကံဳေတြ႕ ေနရတာပါ။ အီဂ်စ္မွာ မြတ္ဆလင္ ညီအစ္ကိုအဖြဲ႕ အာဏာ ရလာ တာဟာ အစၥလာမ္မစ္ေတ ြထြက္ေပၚလာ တယ္လုိ႔ မဆိုႏုိင္ပါဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆုိ ေတာ့ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္ တည္တာ မ်ဳိးေတြက အၿမဲတမ္း ရွိေနတာ ပါ။ ေနာက္လည္း ရွိေနဦးမွာပါ။ အီဂ်စ္ က မြတ္ဆလင္ ညီအစ္ကိုအဖြဲ႕ ႐ုပ္လံုးျပ လာ ႏုိင္တာက ႏုိင္ငံေရး အရ ျဖစ္ေစ၊ ေခတ္မီမႈ အရ ျဖစ္ေစ၊ ျပႆနာ ပဋိပကၡ ရင္ဆုိင္ေရးမွာ ျဖစ္ေစ၊ အစၥလာမ္ အယူ ၀ါဒ အရ ျဖစ္ေစ ပံုစံသစ္ တစ္မ်ဳိး ေပၚလာ တယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ တူနီးရွားအစ၊ အီဂ်စ္အလယ္၊ ယီမင္အဆံုး အခုဒီလုိ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခ ုျဖစ္လာေနပါတယ္။ ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းက OIC အေနနဲ႔ ဒီ အေပၚ ရဲရဲတင္းတင္း လက္ခံ ယံုၾကည္ႏုိင္ သလား ဆိုတာပါပဲ။
တူရကီကိုပဲ ၾကည့္ပါ။ တူရကီဟာ တုိးတက္မႈ ရွိတဲ့ ဘာသာေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး မေရာယွက္တဲ့ အစၥလာမ္ပံုစံ အျဖစ္ဆံုးပါ။ ဒါေပမဲ့ တူရကီရဲ႕စိတ္ခံစားမႈ အရေရာ၊ မဟာဗ်ဴဟာ အရကပါ ဘာသာေရး ေဘာင္ထဲမွာပဲ ရွိေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
အခု အေျခအေနကို ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း မွာရွိတဲ့ တျခား အစၥလာမ္မစ္ အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္တဲ့ မြတ္ဆလင္ ညီအစ္ကိုမ်ား အဖြဲ႕လို၊ ဟား မစ္ အဖြဲ႕လို၊ တူရကီ AKP ပါတီလိုမ်ဳိး ေတြက လက္ေတြ႕ရလဒ္ တစ္ခုခုရဖုိ႔ အားသန္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႕ ေတြက ေတာ္လွန္ေရးလို၊ ေရြးေကာက္ပြဲ လိုမ်ဳိး ႀကီးႀကီးမားမား ႐ုန္းကန္ ခဲ့တာပါ။ OIC အဖြဲ႕ကေတာ့ အဲဒီလို ႐ုန္းကန္ခဲ့ ရတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ OIC အဖြဲ႕ဟာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ ေလာက္မွာ က်န္ေနခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕ ေဟာင္းႀကီး တစ္ခုလို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ဟာ ပါလက္စတုိင္း ေတြရဲ႕ အခြင့္ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ထူး ထူးျခားျခား လုပ္မျပ ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္က စၿပီး အေရွ႕အလယ္ပုိင္းမွာ ျဖစ္ တဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ ပဋိပကၡေတြမွာ ဆိုရင္ OIC ဟာ အရန္အဖြဲ႕ေလာက္ လို႔ပဲ ဆိုရမွာ ပါ။ ဒီေတာ့ တျခားအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ အျမင္ မွာ OIC ဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတဲ့ စကားေျပာ စင္ျမင့္ တစ္ခုေလာက္လို႔ ပဲ ျမင္ၾကတာပါ။OIC အဖြဲ႕ဟာ ‘ စကားေျပာစင္ျမင့္’ ထက္သာတဲ့အဖြဲ႕ မ်ဳိး ျဖစ္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရွိ ေခါင္း ေဆာင္ေတြ လက္ထက္မွာေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ ေလာက္ဘူး။

From -TheVoiceweekly