ေန႔စဥ္ အထိုင္မ်ားသူမ်ား ဆင္ျခင္ ကာကြယ္စရာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ

သင္ တစ္ေန႔ကို ဘယ္ႏွနာရီေလာက္ အထိ အထိုင္မ်ားပါသလဲ။ အထိုင္မ်ားၿပီး ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ အလြန္နည္းပါး သူေတြဟာ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ စတဲ့ ေရာဂါေတြအျပင္ သိပ္မၾကာခင္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခု ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လိပ္ေခါင္း ေရာဂါပါပဲ။ သူငယ္ခ်င္း ႏွစ္ေယာက္ ဉာဏ္စမ္းေမးခြန္း ေမးၾကတဲ့ ဟာသတစ္ခု ဖတ္ဖူးပါတယ္။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ၾကည့္လို႔လည္း မရဘူး။ ၾကည့္လည္း မၾကည့္ခ်င္ဘူး။ သူမ်ားလည္း မျပခ်င္ဘူး။ အဲဒါ ဘာလဲတဲ့။ က်န္တစ္ေယာက္က မေျဖႏိုင္ေတာ့ သူက ေျပာျပတယ္။ အေျဖကေတာ့ လိပ္ေခါင္းပါတဲ့။

တကယ္တမ္းကေတာ့ လိပ္ေခါင္း ေရာဂါဟာ ဒီဟာသထဲမွာ ေနာက္ထားတာထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ဆိုးပါတယ္။ ဝမ္းသြားျခင္း၊ ထိုင္ျခင္းေတြမွာ နာက်င္မႈ ဒုကၡ ခံစားရသလို ေန႔စဥ္ ေသြးထြက္ ဆံုး႐ံႈးမႈကလည္း ရွိလို႔ ၾကာလာရင္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါပါ ရလာ ေစပါတယ္။ အလုပ္ပ်က္ အကိုင္ပ်က္နဲ႔ စိတ္မၾကည္ေတာ့ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး အကုန္ ထိခိုက္တာပါပဲ။ ကုသမႈ ခံယူဖို႔ က်ေတာ့လည္း ဟာသထဲက ေျပာသလိုပဲ၊ ရွက္ကိုးရွက္ကန္း ျဖစ္ကာ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မျပျဖစ္ၾကပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြဆို ပိုဆိုးတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ အသက္အႏၲရာယ္နဲ႔ ေဝးေသာ္လည္း အျမစ္မတြယ္သင့္ဘဲ တြယ္သြားတတ္တဲ့ ေဝဒနာဆိုးတဲ့ ေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္လို႔ သိရွိကာကြယ္စရာ
ေရးသားေဖာ္ျပ ေပးလိုက္ပါတယ္။

လိပ္ေခါင္း ေရာဂါဆိုတာ ဘာလဲ

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ (Hemorrhoid/Pile) ဆိုတာ အူမႀကီး အဆံုးပိုင္း အစာေဟာင္းအိမ္နဲ႔ စအိုမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ေဖာင္းပြေနတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာေတြရဲ႕ အစုအေဝး ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြရဲ႕ အတြင္းမွာ ဖိအားမ်ားလာလို႔ အဲဒီလို ေဖာင္းလာရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖိအားမ်ားလာေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြက ဝမ္းခ်ဳပ္ေသာ အက်င့္ရွိျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ႀကီးထြားလာေသာ သားအိမ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ျခင္း၊ အထိုင္မ်ားျခင္း စသျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ စအို အတြင္းပိုင္းမွာ ရွိၿပီး လက္နဲ႔ စမ္းလို႔မရတဲ့ လိပ္ေခါင္းကို အတြင္းလိပ္ (Internal hemorrhoids) လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ နာက်င္တဲ့ ေဝဒနာ မ်ားေသာအားျဖင့္ မရွိလို႔ ပံုမွန္ေနရင္း မသိႏိုင္ဘဲ ဝမ္းသြားတာ ေသြးပါမွ သိႏိုင္တာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ မကုသဘဲေနရင္ အရမ္းဆိုးလာၿပီး ကၽြံထြက္ လာတတ္ပါတယ္။ အျပင္လိပ္ (External Hemorrhoids) ဆိုတာက စအိုပတ္လည္နဲ႔ အဝနားက ေသြးေၾကာေဖာင္းေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ ေဖာင္းႂကြေနတာကို လက္နဲ႔ စမ္းၾကည့္လို႔ရျပီး ဝမ္းသြားရင္ နာက်င္ ယားယံပါတယ္။ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ နာလာၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ အျပင္လိပ္မွာ ေသြးခဲပိတ္ၿပီလို႔ ယူဆရၿပီး အျမန္ဆံုး ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလဲဲ
အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေၾကာင္းရင္းက ေျခာက္ခ်က္ေလာက္ ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ...

(၁) အထိုင္မ်ားျခင္း- ေန႔စဥ္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ထိုင္တဲ့သူဟာ လိပ္ေခါင္း ျပႆနာနဲ႔ တစ္ခ်ိန္မဟုတ္ တစ္ခ်ိန္ေတာ့ ရင္ဆိုင္ရလာ ႏိုင္ပါတယ္။ ေတာက္ေလွ်ာက္ မနားတမ္း ထိုင္ရရင္ ပိုနီးစပ္ပါတယ္။

(၂) ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္ေသာ အက်င့္ရွိျခင္း- ဝမ္းကို ညႇစ္ၿပီး သြားရပါမ်ားလို႔ ႀကံဳလာရတဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) အသက္အရြယ္ ရလာျခင္း- လိပ္ေခါင္းေရာဂါဟာ အသက္အရြယ္နဲ႔ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ တိုက္႐ိုက္ အခ်ိဳးက်ပါတယ္။ အသက္ႀကီးလာေလေလ ႂကြက္သားေတြ၊ ေသြးေၾကာေတြ ပံုမွန္ မဟုတ္ေတာ့တဲ့ အတြက္ လိပ္ေခါင္း ျဖစ္လာႏိုင္သလို အထိုင္မ်ားတဲ့ အက်င့္ပါရိွရင္ အေတာ္ေလး နီးစပ္ပါတယ္။ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ၿပီးသား လူတိုင္းရဲ႕ တစ္ဝက္ေက်ာ္ဟာ လိပ္ေခါင္း ရွိေနတတ္တယ္လို႔ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

(၄) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း- အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ကိုယ္ဝန္ႀကီးရင့္ လာတာနဲ႔အမွ် အစာေဟာင္းအိမ္ (Rectum) အေပၚကို ဖိအား သက္ေရာက္မႈ မ်ားလာေစၿပီး ေသြးေၾကာေတြ ပိတ္ကာ လိပ္ေခါင္း ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

(၅) အေလးအပင္ မရျခင္း- အေလးတစ္ခု မရတိုင္း စိုက္ထုတ္လိုက္တဲ့ အားရဲ႕ဒဏ္ကို ခႏၶာကိုယ္ကပဲ ျပန္ခံရပါတယ္။ မႏိုင္ဝန္ ထမ္းရင္ ပိုဆိုးပါတယ္။ အေလးအပင္ မရတဲ့ အလုပ္ လုပ္သူေတြဟာ အခ်ိန္ၾကာလာရင္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္းဟာ သူမ်ားေတြထက္ မ်ားလာပါတယ္။

(၆) အသည္းေရာဂါရွိျခင္း- အသည္းေျခာက္ျခင္းလိုမ်ိဳး နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါ တစ္ခုခုရွိရင္ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား အတြင္း ဖိအားကို တက္ေစၿပီး လိပ္ေခါင္း ျဖစ္လာေစပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

မနာက်င္ဘဲ ဝမ္းသြားရင္ ေသြးပါတာက အျဖစ္အမ်ားဆံုးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ အမႈမဲ့ အမွတ္မဲ့ေနရင္ အေတာ္ေလး ေနာက္က်မွ သတိထား မိပါတယ္။ ဝမ္းသြားရင္း ေသြးစိမ္း ရွင္ရွင္ပဲပါပါ၊ ေသြးမည္းမည္းပဲပါပါ ဒါဟာ အလြန္ အေရးႀကီးတဲ့ အေျခအေန တစ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး ဆရာဝန္ ျပရပါမယ္။ လိပ္ေခါင္းေၾကာင့္ ေသြးထြက္ျခင္းဟာ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားတဲ့ သဘာဝရွိလို႔ ျပန္ေကာင္းသြားၿပီ ဆိုၿပီး ေပါ့ေနကာ လိပ္ေခါင္း အျမစ္တြယ္သြား တတ္ပါတယ္။ ေသြးဆံုး႐ံႈးမႈ ကာလ ၾကာလာရင္ ေသြးအားနည္းျခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြ ျဖစ္တဲ့ မူးေဝျခင္း၊ ျဖဴေဖ်ာ့ျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခန္းသလို ခံစားရျခင္း၊ ပင္ပန္းလြယ္ျခင္း စတာေတြ ဝင္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သန္႔ရွင္းေရး ဂ႐ုမစိုက္ရင္ လိပ္ေခါင္းကို ပိုးဝင္ၿပီး ေရာင္ရမ္း ဖ်ားနာျခင္း ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လို ကုသကာကြယ္မလဲ

ေသြးတစ္စက္စက္ က်ေနျခင္း အလြန္အမင္း နာက်င္ျခင္း၊ ေရာင္ရမ္း ဖ်ားနာျခင္းေတြ မရွိဘူးဆိုရင္၊ ေစာစီးစြာ သတိထားမိတယ္ ဆိုရင္ ေနထိုင္မႈပံုစံ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲျခင္း (Lifestyle Modification) တစ္ခုတည္းနဲ႔ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းသြားေအာင္ ကုသလို႔ ရပါတယ္။ ေရာဂါမရွိေသးတဲ့ သူေတြလည္း လိုက္နာရင္ ကင္းေဝးႏိုင္ပါတယ္။

(၁) ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ဖို႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေန႔စဥ္စားပါ။ ေရလံုေလာက္စြာ ေသာက္ပါ။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသား လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႔ကို ေရ ရွစ္ဖန္ခြက္စာ လိုပါတယ္။ မနက္ မိုးလင္းလာရင္ ေရေသာက္ျပီး ဝမ္းသြားေနက် အက်င့္ကို ေမြးျမဴျခင္းဟာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ကုသ ကာကြယ္ႏိုင္႐ံုမက က်န္းမာေရးကို အထူး အက်ိဳးျပဳပါတယ္။ အခ်ိန္မွန္ ဝမ္းသြားတဲ့ အက်င့္ကို ေမြးျမဴႏိုင္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

(၂) သင့္တင့္တဲ့ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ခ်ိန္ စုစုေပါင္း တစ္ပတ္လွ်င္ အနည္းဆံုး ၂ နာရီခြဲ ရွိပါေစ။

(၃) အထိုင္မ်ားတဲ့ အလုပ္ကို ေရွာင္မရရင္လည္း နာရီဝက္ တစ္ခါ ဟိုနားဒီနား လမ္းထေလွ်ာက္တဲ့ အက်င့္ကို ေမြးျမဴပါ။ ေတာက္ေလွ်ာက္ ထိုင္တဲ့သူေတြထက္စာရင္ လိပ္ေခါင္း ျပႆနာ ႀကံဳရမႈကို ထိေရာက္စြာ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

(၄) အေလးအပင္ မခ်ိန္မွာ အသက္ကို ရွဴထုတ္ပါ။ အေလးမလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အသက္ရွဴသြင္းျခင္း၊ ရွဴသြင္းၿပီးသား အသက္ကို ေအာင့္ထားျခင္းေတြ မလုပ္ပါနဲ႔။

(၅) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား ပက္လက္အိပ္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။ ေဘးတေစာင္း အိပ္ရာမွာ ညာဘက္ေစာင္း အိပ္ျခင္းက ႏွလံုးကို သက္သာေစလို႔ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

(၆) လိပ္ေခါင္းကို ခြဲစိတ္ျဖတ္ေတာက္ ရတယ္ဆိုတာ အေတာ္ေလး ရွားပါတယ္။ အထက္ပါ အခ်က္ေတြကို မွန္မွန္လိုက္နာ သြား႐ံုနဲ႔ ေတာ္႐ံုက ျပန္ေကာင္းသြားပါတယ္။ ေဝဒနာ ျပင္းထန္ၿပီး ေသြးထြက္မႈက မရပ္ေတာ့ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ယေန႔ေခတ္မွာ ရရွိႏိုင္တဲ့ ကုသမႈေတြအနက္ တစ္ခုကို ဆရာဝန္ရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္ရပါမယ္။

(၇) အဲဒါေတြကေတာ့ Rubber Band Ligation ေခၚ သားေရပင္စည္းျခင္း၊ ေျခာက္ေသြ႕ ေႂကြသြားေစေသာ Coagulation Therapy၊ ေသြးထြက္ အရမ္းမ်ားေနျခင္း၊ အတြင္းလိပ္မ်ား ရွိေနျခင္း ဆိုရင္ လိပ္ေခါင္း ခြဲစိတ္ဖယ္ရွားမႈ (Hemorrhoidectomy) လုပ္ရပါမယ္။ ဒါေတြမလုပ္ခင္ ေသြးျပန္ေၾကာအတြင္း ဖိအားနဲ႔ နာက်င္မႈမ်ား သက္သာေအာင္ လိမ္းေဆး၊ ထိုးေဆး၊ ေသာက္ေဆး၊ ဝမ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့ သြားေအာင္ ေဆးေတြေပးၿပီး ကုသပါတယ္။ မရေတာ့မွ လုပ္တာပါ။ ဒါကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ခြဲစိတ္ အထူးကုရဲ႕ စမ္းသပ္စစ္ေဆး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အရ ျဖစ္ပါတယ္။ သားေရပင္နည္း သို႔မဟုတ္ Coagulation Therapy နဲ႔ ခြဲစိတ္မႈကို ေပါင္းၿပီး လုပ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါကပိုၿပီး ရလဒ္ ေကာင္းတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာဝန္ မျဖစ္မေန ျပရမလဲ

ေသြးထြက္မ်ားရင္၊ ေတာက္ေလွ်ာက္ ရက္ဆက္ ထြက္ေနရင္၊ ေသြးအားနည္း လကၡဏာေတြ ခံစားလာရရင္၊ ႐ုတ္တရက္ နာက်င္မႈ အရမ္း ဆိုးလာရင္၊ နာက်င္မႈနဲ႔ ဖ်ားနာမႈ တြဲျဖစ္ရင္၊ ေသြးဝမ္းသြားရင္ ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါၿပီ။

ref:MWRN
ေဗဒါလမ္း Baydarlan သုတ ရသ ဟာသ ျပည္ပအႏုပညာ