အမ်ိဳးသမီးေတြ မ်ိဳးဥေၾကြရက္သိရွိဖို႕

အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ကေလးယူခ်င္တဲ့အခါ မ်ိဳးဥေၾကြတဲ့ရက္ကို ၾကိဳတင္သိရွိနိုင္ပါက ပိုမိုအဆင္ေျပတာေတြ႕ရပါတယ္။ကေလးရဖို႕ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္နိုင္သလို အခြင့္အေရးပိုမ်ားတယ္။ ေဆးပညာအရ မ်ိဳးဥေၾကြမယ့္ရက္ ၾကိဳတင္ သိရွိနိုင္ဖို႕ နည္းလမ္းမ်ားစြာရွိပါတယ္။
ကိုယ္အပူခ်ိန္တိုင္းတာျခင္း၊
ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ တီဗြီဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း၊
ေသြးစစ္ျခင္း၊
ဆီးစစ္ျခင္း၊
သားအိမ္ေခါင္းမွ အရည္ကို စမ္းသပ္ျခင္း၊
သားအိမ္တြင္းနံရံမွ အသားစယူျခင္း၊
စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးစစ္ေဆးနိုင္ပါတယ္။
ဒီထဲမွာ အလြယ္ကူဆံုးက အပူခ်ိန္တိုင္းျခင္းနဲ႕ ဆီးစစ္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဆီးစစ္ျခင္းဟာ မ်ိဳးဥေၾကြရက္သိရွိဖို႕ အတြက္ ပိုမိုအသံုးဝင္သလို ပိုမိုတိက်တာေတြ႕ရပါတယ္။

LH (luteinizing hormone)ဆိုတာ
ဦးေနွာက္မွာရွိတဲ့ ပစ္က်ဴထရီဂလင္း(pituitary gland)ကေန luteinizing hormoneဆိုတာကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္။ ovaryမ်ိဳးဥအိမ္ကေန eggမ်ိဳးဥထုတ္လုပ္ဖို႕ LHေဟာ္မုန္းက လံႈ႕ေဆာ္ေပးရတယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္က မ်ိဳးဥထုတ္လုပ္တဲ့ျဖစ္စဥ္ကို ovulation မ်ိဳးဥေၾကြျခင္းလို႕ ေခၚပါတယ္။ ထြက္လာတဲ့ မ်ိဳးဥဟာ ၂၄နာရီအတြင္း sperm သုတ္ေကာင္နဲ႕ ေပါင္းစပ္တဲ့အခါ fertilization မ်ိဳးေအာင္ျပီး ကေလးရနိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေဟာ္မုန္းဓာတ္ေတြဟာ ေသြးထဲမွာမ်ားလာတဲ့အခါ ဆီးထဲမွာလည္း စစ္ေဆးေတြ႕ရွိနိုင္ပါတယ္။

LH surge ဆိုတာ
ေသြး(သို႕) ဆီးထဲမွာ LHပမာဏရုတ္တရက္ မ်ားလာတာကို ေခၚပါတယ္။ ဒီလိုမ်ားလာျပီး မၾကာမွီ မ်ိဳးဥေၾကြေတာ့မယ္ဆိုတာ သိရွိနိုင္တယ္။ LH surgeျဖစ္ျပီး ၂၄နာရီမွ ၄၈နာရီအတြင္း မ်ိဳးဥေၾကြတတ္ပါတယ္။ မ်ိဳးဥေၾကြတဲ့ရက္ေတြမွာ အတူေနရင္ ကေလးရဖို႕ အခြင့္အလန္း ပိုမ်ားေစပါတယ္။ ထြက္လာတဲ့ မ်ိဳးဥေတြဟာ ၂၄နာရီအတြင္း သုတ္ပိုးနဲ႕ေပါင္းစပ္နိုင္မွ ကိုယ္ဝန္ရနိုင္တယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးလိုခ်င္သူေတြဟာ LH surgeျဖစ္ျပီး ၂၄နာရီေနာက္ပိုင္းနဲ႕ ၄၈နာရီအတြင္း အတူေနသင့္တယ္။

Urine LH surge test ဆီးစစ္ျခင္း
Test strip ဆီးစစ္တံ သံုးျပီး စစ္နိုင္သလို cassette ဆီးစစ္ပစၥည္း သံုးျပီး စစ္ေဆးနိုင္တယ္။ test stripဆီးစစ္တံက ေစ်းပိုခ်ိဳမယ္။ တစ္ဗူးမွာ ၅ေခ်ာင္းမွ ၇ ေခ်ာင္းထိပါနိုင္တယ္။ အေျဖကို မိနစ္ပိုင္းအတြင္းသိနိုင္တယ္။LHစစ္တဲ့အခါ မနက္ခင္းသြားတဲ့ ဆီးနဲ႕ မစစ္သင့္ဘူး။ အေျဖမွားတတ္တယ္။ မနက္ပိုင္းမွာ ေဟာ္မုန္းအမ်ားစုဟာ synthesis လုပ္ၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မနက္ ၁၀နာရီမွ ည ၈နာရီအတြင္း သြားတဲ့ဆီးကို စစ္ၾကည့္ရတယ္။ အေကာင္းဆံုးက ေန႕လည္ ၁၂နာရီေနာက္ပိုင္းနဲ႕ ညေန၄နာရီအတြင္းသြားတဲ့ဆီးမ်ိဳးကို စစ္ေဆးသင့္တယ္။ ဆီးမစစ္ခင္ ၂နာရီအတြင္း အရည္ကို ေလွ်ာ့ေသာက္သင့္တယ္။ ဆီးစစ္တဲ့အခါ ဆီးေရာင္ဝါေနရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ LHစစ္ဖို႕အတြက္ ဆီးေအာင့္ထားဖို႕ မလိုအပ္ဘူး။

Test strip ဆီးစစ္တံနဲ႕ စစ္ေဆးျခင္း
ညေနပိုင္းသြားတဲ့ဆီးကို သန္႕စင္တဲ့ခြက္တခုနဲ႕ ခံယူပါ။
Test stripကို ဆီးထဲသို႕ stop line အနက္လိုင္းေရာက္ေအာင္ တည့္တည့္နွစ္ပါ။
၅စကၠန္႕ခန္႕နွစ္ျပီး စားပြဲေပၚ တင္ၾကည့္ပါ။
၅မိနစ္အတြင္း ေပၚလာေသာအေျဖကို ဖတ္ပါ။
Control တလိုင္းသာေပၚလွ်င္ negative ျဖစ္ျပီး နွစ္လိုင္းေပၚလွ်င္ LH surge positiveျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ တလိုင္းမွာ အေရာင္မွိန္ေနလွ်င္ negative ဟုသာ သတ္မွတ္ရပါမယ္။

Cassette ဆီးစစ္ပစၥည္းနွင့္ စစ္ေဆးျခင္း
-ညေနပိုင္းဆီးကို သန္႕စင္ေသာခြက္တခုနဲ႕ ခံယူပါ။
-test kit အထုပ္ထဲမွာ ပါဝင္ေသာ dropperယူျပီး ဆီးအနည္းငယ္ စုပ္ယူ့ပါ။
-ထို႕ေနာက္ cassette boxထဲသို႕ ဆီး၅စက္ခန္႕ ထည့္ပါ။
-အေျဖကို ၁၀မိနစ္အတြင္း ဖတ္ရႈနိုင္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၁မိနစ္အတြင္း အေျဖေပၚပါလိမ့္မယ္။
-၁၀မိနစ္ေနာက္ပိုင္းအေျဖကို အတည္မယူသင့္ပါ။
-Control တလိုင္းသာေပၚလွ်င္ negative ျဖစ္ျပီး နွစ္လိုင္းေပၚလွ်င္ LH surge positiveျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ တလိုင္းမွာ အေရာင္မွိန္ေနလွ်င္ negative ဟုသာ သတ္မွတ္ရပါမယ္။

စစ္တဲ့အခါ မိမိရာသီစက္ဝန္းကိုၾကည့္ျပီး စစ္ေဆးရပါတယ္။ ပံုမွန္ ၂၈ရက္တစ္ခါ ရာသီလာသူေတြဟာ အလယ္ရက္ေတြမွာ မ်ိဳးဥေၾကြတတ္ပါတယ္။ ၂၈ရက္ ရာသီလာသူေတြဟာ ၁၁ရက္မွ ၁၄ရက္အတြင္း မ်ိဳးဥေၾကြတတ္တယ္။ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္ေတာ့ မ်ိဳးဥေၾကြရက္မတူညီၾကဘူး။ တခါတရံ ရာသီလာေပမယ့္ မ်ိဳးဥမေၾကြတာ၊ LH surge မျဖစ္တာမ်ိဳးေတြ႕ရတတ္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ဖို႕ လိုတယ္။ တခါတရံ LH surgeျဖစ္ျပီး အတူေနေပမယ့္ ကေလးမရတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ ကေလးရဖို႕ဆိုတာ တျခားအေျခခံအေၾကာင္းအရာေတြလည္း လိုအပ္ေသးတယ္။ မေသခ်ာရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ပါ။

ေကာင္းတဲ့အခ်က္က ဆီးစစ္ရတာ လြယ္ကူသလို အေျဖဟာ ၉၉.၈ရာခိုင္ႏႈန္း မွန္ကန္တယ္။ဆီးထဲမွာ အနည္းဆံုး LH ပမာဏ 20mIUပါရင္ positiveရွိတယ္ လို႕ျပမယ္။ တရက္ တၾကိမ္ဆီးစစ္တာနဲ႕ လံုေလာက္တယ္။ ကိုယ္ဝန္မရေသးရင္ ေနာက္ရာသီစက္ဝန္းေတြမွာလည္း ထပ္မံစစ္ေဆးဖို႕လိုအပ္ေသးတယ္။ ၆လအတြင္း ကိုယ္ဝန္မရရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္သင့္တယ္။

ရာသီစက္ဝန္း ဘယ္ရက္ေတြမွာ စတင္စစ္ေဆးမလဲ။
၂၁ရက္တခါ ရာသီလာတဲ့သူေတြဟာ ရာသီစေပၚျပီး ၆ရက္ေျမာက္ေန႕မွာ ဆီးစတင္ စစ္ေဆးရမယ္။၂၈ရက္တခါရာသီလာသူေတြက ရာသီစေပၚျပီး ၁၁ရက္ေျမာက္ေန႕မွာ ဆီးစစ္ရမယ္။ ရာသီမမွန္တာရွိရင္ ေနာက္ဆံုးရာသီလာတဲ့ ၃လအတြင္း ပ်မ္းမွ်ယူျပီး တြက္ခ်က္ရမယ္။

ပံုမွန္လာတတ္တဲ့ ရာသီရက္ ဆီးစစ္သင့္တဲ့ရက္
၂၁ရက္၊၂၂ရက္ ၆ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၃ရက္၊၂၄ရက္ ၇ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၅ရက္ ၈ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၆ရက္ ၉ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၇ရက္ ၁၀ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၈ရက္ ၁၁ရက္ေျမာက္ေန႕
၂၉ရက္ ၁၂ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၀ရက္ ၁၃ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၁ရက္ ၁၄ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၂ရက္ ၁၅ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၃ရက္ ၁၆ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၄ရက္ ၁၇ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၅ရက္ ၁၈ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၆ရက္ ၁၉ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၇ရက္ ၂၀ရက္ေျမာက္ေန႕
၃၈ရက္ ၂၁ရက္ေျမာက္ေန႕

ဆီးစစ္တဲ့အခါ အနည္းဆံုး ၅ရက္ခန္႕ ဆက္တိုက္စစ္ဖို႕လိုအပ္သလို ထပ္စစ္ဖို႕ လိုေကာင္းလိုနိုင္တယ္။ positiveျပသည္အထိ ဆက္တိုက္စစ္သြားပါ။ ရာသီျပန္ေပၚခ်ိန္အထိ positiveမျပရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ပါ။

LH စစ္ေဆးတဲ့အခါ အခ်ိဳ႕ေဆးေတြဟာ ဆီးအေျဖကို ေျပာင္းလဲနိုင္တယ္။
အီစတုိဂ်င္၊ပရိုဂ်က္စတီရုန္း၊တက္စတိုစတီရုန္းပါတဲ့ ေဟာ္မုန္းေဆးေတြဟာ LHပမာဏ ေလွ်ာ့နည္းေစနိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တားေဆးေတြက ဆီးအေျဖကို ေျပာင္းလဲနိုင္တယ္။ရာသီရက္ပံုမွန္ျဖစ္ေအာင္ ၂လေလာက္ေစာင့္ျပီးမွ စစ္သင့္တယ္။
Clomipheneပါတဲ့ မ်ိဳးဥေၾကြေဆးေတြက LH ပမာဏ မ်ားျပားေစမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးျဖတ္ျပီး ၂ပတ္ေလာက္ေနမွ ဆီးစစ္သင့္တယ္။
LH surge testကို တျခားေရာဂါေတြအတြက္လည္း သံုးတတ္ေသးတယ္။
သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္ေစဖို႕မ်ိဳးဥယူတဲ့အခါ၊
PCOS သားဥအိမ္ေရာဂါ၊
ေသြးဆံုးတဲ့အခါမ်ိဳးေတြနဲ႕
သားဥအိမ္မေကာင္းတဲဲ့အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ သံုးတတ္ေသးတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
Health Care Journal